اصول بررسی علل حریق و حوادث
- شناسه خبر: 19256
- تاریخ و زمان ارسال: 2 مهر 1396 ساعت 12:09
قربان حسین‌زاده، کارشناس ایمنی و آتش‌نشانی ghorban80s@yahoo.com
مهدی هاشمی، کارشناس ایمنی و آتش‌نشانی mahdi.hashmi@yahoo.com
محمـد تنها، کارشناس ایمنی و آتش‌نشانی m.t904@yahoo.com
علت‌یابی حریق و حادثه به منظور پیشگیری از وقوع مجدد آن است و باعث می‌شود تا:
۱) علت اصلی حریق مشخص شود.
۲) مسببین حریق شناسایی و درصورت مشخص‌شدن، شخص خاطی تحت پیگرد قرار گیرد.
۳) اتهامات از دوش افراد بی‌گناه برداشته و تبرئه شوند.
۴) باعث بالابردن فرهنگ ایمنی و پیشگیری از حریق در محیط کار و زندگی می‌شود.
۵) وقوع حریق‌های عمدی که قصد و نیتی در آن دخیل است، مشخص و ضرورت انجام فرآیند بررسی علل حریق و حادثه به صورتی علمی اهمیت می‌یابد.
لذا دانستن مراحل اساسی در بررسی علمی علت حریق، برای مأمورین تحقیق و کارشناسان پی‌جوی حریق ضروری می‌باشد. همچنین باید کارشناسان علتیاب نسبت به موارد زیر آگاهی داشته باشند: -رفتار آتش در ساختمان -شهود و کسب اطلاعات حریق از آنها (علل آتش‌سوزی ناشی از برق) بررسی الگوهای حریق و اثرات بجا مانده آن- مستند سازی و ثبت محل بررسی – آشنایی با روانشناسی رفتاری شهود و تطبیق الگوها با مکان بررسی (اصول مهم درعلت‌یابی) مستند‌سازی صحنه حریق- کانون حریق- نشانه‌های آتش‌سوزی عمدی – مدارک و مستندات ، مواد تسریع کننده و ارتباط آن با شکل‌های سوختگی، بررسی و تجزیه تحلیل آزمایشگاهی و … .
آنچه در این مقاله می‌خوانید مباحثی در خصوص آگاهی از مطالب فوق است و با توجه به گستردگی مطالب تنها به موارد اساسی در بررسی علمی حریق پرداخته‌ایم.
مقدمه
آتش از زمان پیدایش، همواره انسان را مجذوب خود نموده است، اجداد و نیاکان ما به آتش احترام می‌گذاشتند و از آن برای دور‌کردن جانوران وحشی یا حشرات، پخت وپز، گرم‌شدن و غیره استفاده می‌نمودند. از زمان شناخت آتش، همواره از آن به عنوان یک سلاح جنگی یا به صورت وسیله انهدام نیز استفاده می‌گردید. علی‌رغم منافعی که آتش از زمان پیدایش خود در زندگی انسان داشته، استفاده نابجا از آن منجر به خسارات زیانباری شده است. گاهی در گزارش‌ها می‌خوانید که بازرس علتیاب حریق، موارد مهمی از صحنه حریق را فراموش نموده و فقط ساختار ساختمان، محتویات ساختمان و اثر آتش‌سوزی بر روی ساختار سازه را گزارش نموده است و به اینکه واقعا دلیل آتش‌سوزی چه بوده وچرا، هیچ توجهی نکرده است. کارشناس علتیاب باید در کار خود دقیق باشد و به تمام جوانب توجه نماید، او بایستی رفتار آتش در ساختمان و ارتباط آن با شکل‌های سوختگی، بررسی الگوهای حریق و اثرات به جا مانده، مستند سازی و ثبت محل بررسی، کسب اطلاعات حریق از شهود، علل آتش‌سوزی برقی، اصول مهم علت‌یابی، کانون‌یابی حریق، بررسی نشانه های آتش‌سوزی عمدی و … را بداند. حقیقت تلخ این است که عاملین حریق عمدی با ایجاد آتش افروزی باعث از بین رفتن وجه هنگفتی از پول و سرمایه جامعه می‌شوند، بررسی علل حریق و حوادث هنری است که بـا بررسی و تجزیه تحلیل اطلاعات بدست آمده، می‌توان به واقعیت‌ها رسید. اساس پژوهش در بررسی علل حریق و حوادث، دستیابی درست و توجه به جزئیات حادثه می‌باشد. دستیابی سیستماتیک روشی علمی است، مثل شیمی و فیزیک که در علت‌یابی حریق، یک فرآیند تجزیه و تحلیل علمی را ایجاد می‌نماید که بر پایه قانون و فرآیند مهندسی استوار است.
هدف از این مقاله ارائه راهنمای کاربردی به کارشناسان درعلت‌یابی حریق می‌باشد.
بررسی علمی علت حریق، شش مرحله کلی دارد که عبارتند از:
- تشخیص و درک نیازهای مسئله.
- مشخص کردن مسئله (تعریف مسئله یا مشکل).
- جمعآوری اطلاعات و داده‌ها.
- آنالیز، تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده‌ها.
- فرضیه‌سازی (ایجاد فرضیه‌های متعدد).
- آزمایش و اثبات فرضیه‌ها .
بهترین شروع برای انجام بررسی علل حریق، شامل جمعآوری مدارک، شواهد و مستندات آتش‌سوزی است و این کار از اهمیت بسزایی برخوردار است. مصاحبه با شهود آتش‌سوزی نیز اهمیت زیادی دارد، زیرا گفته‌های شهود درصورت درست بودن و صحنه آتش‌سوزی (محل بررسی)که بایستی گفته‌های شهود را اثبات نماید و گفته‌های شهود با محل حریق مطابقت داشته باشد، می‌تواند در کشف علت حریق، کمک شایانی نماید، همچنین در صرف زمان نیز صرفه‌جویی می‌گردد، اما باید توجه نمود گاهی شهود دروغ می‌گویند یا شما را گمراه می‌نمایند که آن هم دلایل مختلفی دارد، مثلاً پنهان کردن جرم و جنایت، تفسیر آتش‌سوزی به دلخواه خود، بزرگ‌نمایی خود و یا خودنمائی در اطفاء آتش‌سوزی تا مثل یک قهرمان با او برخورد شود و …،کارشناس تحقیق باید دارای دید باز بوده، از خود فرضیه یا تصوری غلط، نسازد بلکه باید به علائم و نشانه‌های موجود در محل توجه نموده و هرگز نباید در کار تحقیق و بررسی عجله کند، بلکه باید به رفتار شهود توجه کند و از شهود، در مورد حالات و چگونگی آتش‌سوزی، محل قرار گرفتن آنها (موقعیت زمانی و مکانی شهود نسبت به آتش‌سوزی) سوال کند، سپس گسترش حریق و هر عملی، پیش از رسیدن نیروی آتش‌نشانی را بپرسد.
[auth]
کارشناس علتیاب باید دقیق باشد، ابتدا با شهود صحبت کند اما به سخنان آنها اکتفا ننماید، بلکه همه گفته‌ها را عیناً مثل گفته و کلمات شهود (داخل دفترچه یادداشتی که همراه دارد) ثبت نماید. هرچه تعداد شهود بیشتر باشد بهتر است (درصد خطا کمتر می‌شود) سپس با مالک محل، چنانچه در محل می‌باشد، صحبت نموده و نظر او را در مورد آتش‌سوزی جویا شود، در ضمن دلیل آتش‌سوزی یا هرگونه سوء‌ظن خود را به مالک یا خبر‌نگاران در محل اعلام نکند (احتمال اشتباه یا غلط بودن دلیل حادثه وجود دارد) در ضمن سوالات کارشناس از شهود نباید دارای پاسخ کوتاه، بله یا خیر باشد، بلکه بایستی شهود را وادار به توضیح دادن نماید. ارزیابی بیشتر از محل حریق و مدارک جمعآوری شده نیز باید انجام شود. کمک گرفتن از دیگر متخصصین نیز مناسب و لازم می‌باشد. مثلاً در صورت قتل یا وجود فوتی در محل، علت مرگ از طریق تشخیص هویت و پزشک قانونی با توجه به تخصص ایشان اعلام شود و در حوادث برق و گاز استفاده از متخصصین برق، گاز هنگام علت‌یابی در صورت نیاز بکار گرفته شود.
هنگام بررسی علل حریق هرگز عجله نکنید، با فکری باز، به تمام جوانب و علائم و جزئیات در محل دقت نموده و هرگز تصورات یا فرضیاتی که از حادثه ساخته‌اید را نتیجه‌گیری نکنید. در صورتی که مالک دچار شوک شده باشد، مصاحبه با او به زمان دیگری موکول گردد، اگر شرایط او بحرانی نمی‌باشد، او را به محلی آرام، کمی دورتر از صحنه حادثه برده، مصاحبه گردد، چنانچه مدت زمانی از حریق گذشته و مالک آرام و به شرایط عادت نموده و با آن کنار آمده، در نزدیک محل، با او مصاحبه نموده و گفته‌هایش ثبت گردد، تاریخ، زمان، نام مصاحبه کننده ونام مصاحبه شونده در گزارش آورده شود. اگر مصاحبه شونده گفته‌های خود را امضاء نماید، گزارش ارزش قانونی دارد. کارشناسان آتش‌نشانی، تجربیات زیادی در مورد ارزیابی اطلاعات حریق داشته، می‌توانند گاهی با اولین سوالات خود از مالک یا آتش‌نشانانی که اطفاء‌حریق نموده‌اند و یا با سوال از نگهبان ساختمان که در محل حاضر بوده است، به علت آتش‌سوزی پی‌برند.
تحقیقات کارشناس علتیاب بر دو اصل استوار است:
- شهود (افراد، مدارک و مستندات)
- مکان بررسی (صحنه حریق).
بررسی محل حریق نیازمند استفاده از تجهیزات خاصی است، حتی می‌توان از سگ و شم‌بویایی عالی آن در کشف مواد سریع‌الاشتعال استفاده نمود. (استفاده از سگ در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله انگلستان، آلمان، فرانسه و … برای کشف سریع علت‌حریق انجام می‌شود.) بدون استفاده از سگ، جستجو در صحنه حریق نیازمند صرف مدت زمان زیاد و حفاری یا کاوش مرحله به مرحله محل می‌باشد.
کارشناس علتیاب بایستی در مورد حریق و توسعه آتش در ساختمان‌ها همچنین در‌خصوص منابع ایجاد آتش، آتش‌سوزی ناشی از برق آگاهی داشته باشد و بتواند آنها را تشخیص دهد. برای تحقق چنین امری، نیاز به درک قوانین ساده و ابتدایی برق توسط کارشناس علتیاب می‌باشد، همچنین لازم است او بتواند خسارات الکتریکی ناشی از حرارت خارجی یا داخلی سیم‌های برق را متمایز کرده و عدم وجود برق یا وجود برق در سیستم الکتریکی و لوازم‌برقی را در هنگام آتش‌سوزی تشخیص دهد (در آتش سوزی‌های تجاری، یک کارشناس علتیاب باید تمام وسایل و تجهیزات برقی را متناسب با نوع کاربری محل، بررسی کند) و همزمان باید وسایلی را که در هنگام شروع آتش‌سوزی به سیستم الکتریکی وصل بوده‌اند را ارزیابی نماید، انجام این موارد امکان دارد باعث حذف یا محدود کردن دلایل تصادفی بودن حریق گردد و کارشناس علتیاب بتواند نقطه نظرات کلی خود را افزایش دهد. حذف سیم‌کشی برقی، لوازم و تجهیزات برقی به عنوان دلیل ایجاد آتش‌سوزی در طی بیش از یک دهه گذشته در کانون توجهات، رد و انکار فرضیه‌ها بوده و چالش‌های زیادی را به همراه داشته است. بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد آتش‌سوزی‌های با منشأ الکتریسیته کمتر از موارد گزارش شده قبلی رخ داده است. قبل از اینکه یک کارشناس نظر خود را در مورد منشأ الکتریکی حریق به دادگاه ارائه دهد یا به صورت رسمی آن را بیان کند، باید دلایل و مدارک محکمی در دست داشته باشد، اعتماد بر بررسی ظاهری قسمت‌های الکتریکی در نزدیکی کانون آتش‌سوزی می‌تواند باعث نتیجه‌گیری غلط گردد. چنانچه پس از بررسی دقیق، شک و شبهه‌ای وجود داشته باشد، کارشناس علتیاب می‌تواند نظرات متخصص واجد شرایط برق را در این زمینه جویا شود.
علل ایجاد آتش‌سوزی برقی
الف. از بین رفتن عایق سیم‌ها.
ب. عبور جریان بیش از حد مجاز از سیم‌ها.
ج. شل بودن اتصالات سیم‌ها.
د. حفاظت از اضافه جریان به صورت نادرست و نامناسب.
ه. قرار داشتن مواد قابل اشتعال به میزان کافی در نقطه اصلی ایجاد حرارت الکتریکی.
توجه به سیم‌های برق، ایجاد آرک یا قوس الکتریکی، اتصال کوتاه، اضافه بار (کشیدن بار اضافه از یک سیم‌برق مثلا اتصال چند مصرف کننده قوی به یک سیم یا سه شاخه و…) اهمیت دارد. توجه به سیم‌های‌برق، مواد سریع‌الاشتعال، وجود سیستم اعلام و اطفاء و توجه به تمام موارد مربوط به الکتریسیته، برای کارشناس الزامی است، زیرا با توجه به آنها نتیجه‌گیری و علت را بیان می‌کند همچنین براساس شکل جرقه آرک در سیم‌ها و مقدار ذوب شدن سیم مسی به وجود اتصال در سیم‌ها پی می‌برد (چنانچه سیم‌ها از داخل داغ شده باشد، روکش سیم ازمفتول جدا شده و اگر حرارت از بیرون باشد روکش سیم‌ها به هم می‌چسبند). کارشناس علتیاب باید با صبر و حوصله، مدارک مستندات با اهمیت راجمع‌آوری و از محل بررسی عکس‌برداری کند، عکس‌ها بایستی به‌صورت: نمای دور، نمای متوسط، نمای نزدیک گرفته شوند، همچنین عکس از بیرون و سپس از داخل محل حادثه گرفته شود. گاهی مدارک باید به دادگاه ارائه شوند، بنابراین کارشناس بایستی مستندات محل حریق را با دقت زیاد جمعآوری، نتیجه‌گیری و مرتب شود تا در محاکم قانونی مدارک ارائه شده مورد قبول واقع گردد.
مستند‌سازی صحنه حریق
- بازدید و بررسی بصری (با نگاه کردن)
- یادداشت برداری
- عکس گرفتن
- ترسیم طرح کلی (رئوس مطالب یا کلیات را بیان نمودن)
- جستجو جهت یافتن مدارک
کارشناس باید نسبت به موقعیت زمانی وقوع حریق و زمان رسیدن توجه نماید، او باید به جستجو در اطراف محل آتش‌سوزی بپردازد، به موقعیت مکانی محل آتش‌سوزی توجه کند، مثلاً خانه‌ای که در کنار یک پارک واقع شده، می‌تواند موقعیت یا هدفی ایده‌آل برای سرقت یا خراب‌کاری توسط افراد خرابکار و دزدان باشد. زمانی که آثار و مدارک برجسته و عمده مربوط به یک حریق یا حادثه را جمعآوری گردید آنگاه زمان ارزیابی و آزمایش مدارک می‌باشد، این امر گاهی اوقات بسیار دشوار است، در انجام این کار نیاز به هیچ عجله و شتابی نیست و همانطور که قبلا ذکر شد کارشناس می‌تواند با کمک گرفتن از افراد متخصص (آزمایشگاه، تشخیص هویت، نیروی متخصص برق، متخصص انفجارات و …) به علت حریق یا حادثه پی برد. آزمایش و ارزیابی صحنه حریق و الگوهای به جای مانده از اهمیت به سزایی برخوردار است. دانستن اینکه مواد در داخل حریق تا چه اندازه حرارت دیده و ذوب شده‌اند و آیا در محل، تهویه هوا صورت گرفته یا اینکه آتش بر اثر نرسیدن اکسیژن، خودش خفه شده اهمیت دارد، چنانچه در محل حریق، تهویه مناسب صورت گیرد، هوای تازه به حریق رسیده و آتش‌سوزی سریع‌تر گسترش می‌یابد همچنین دما به سرعت به حدود ۶۰۰ تا۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و سوختن کامل رخ داده، رنگ شعله روشن‌تر می‌شود.
از موارد مهمی که می‌توان به آن اشاره نمود، کانون‌یابی و توجه کارشناس به دوری، نزدیکی و محل قرار‌گیری کانون حریق از مسیر تهویه است، گاهی اوقات جریان‌های داغ و سوزان، گازهای متصاعد شده از مواد در حال اشتعال و تاثیرات آن برروی اجسام دیگر می‌تواند کارشناس علتیاب را به اشتباه در کانون‌یابی سوق دهد.
کانون حریق ناحیه‌ای است که معمولاً میزان عمق‌سوزی در آن بیشتر از نقاط دیگر می‌باشد، حرارت زیاد این قسمت (در صورت تهویه مناسب محل) باعث تخریب بیشتر بر روی مواد و سازه می‌شود و باعث ایجاد الگوی رنگ روشنی بر روی دیوار می‌گردد و معمولاً آتش‌سوزی در این قسمت، مدت طولانی به سوختن ادامه داده است. (به جزء مواقعی که مایعات سریع‌الاشتعال دخیل باشد). با مشاهده الگوهای سوختگی و اثرات باقیمانده در محل، معمولاً بازرس به سمت نقطه‌ای که شدت آتش‌سوزی و خسارات در آن بیشتر بوده است (کانون حریق) رهنمود می‌گردد.
توسعه آتش‌سوزی
انتقال حرارت در هنگام آتش‌سوزی نقش مهمی ایفا می‌کند، همانطور که قبلاً ذکر شد، گرم شدن بیش از حد لوله‌ها، تیرهای فلزی ساختمان و حتی بیش از حد گرم شدن طبقات و دیوارهای ساختمان ممکن است باعث ایجاد آتش‌سوزی شده و از طریق رسانش (هدایت) باعث گسترش آتش‌سوزی به بخش‌های دیگر ساختمان گردد. پس از شروع آتش‌سوزی، گازهای داغ به علت سبکی به سمت بالا رفته و به روش جابه‌جایی، باعث انتقال حرارت به نقاط دیگر می‌شود. در چنین مواقعی انجام تهویه (هوا‌رسانی به محل آتش‌سوزی) می‌تواند توسعه حریق را در پی داشته باشد، همچنین حرارت تشعشعی (تابش) نیز باعث گرم شدن مواد قابل اشتعال در مجاورت محل حریق شده، آنها را به نقطه خود‌سوزی می‌رساند. با گسترش آتش‌سوزی، به تدریج از مقاومت مصالح ساختمانی کاسته و نهایتاً منجر به آوار می‌گردد. استفاده از مایعات سریع‌الاشتعال، بر سرعت آتش‌سوزی می‌افزاید و برجستگی‌های تاولی شکل، شبیه به پوست سوسمار یا تمساح در چوب‌های راه پله، مبلمان و… ایجاد می‌کند.
دود و رنگ شعله
دود نشانه خوبی برای وجود آتش‌سوزی است و نیز دلیل واضحی برای ناقص‌سوزی (کندسوزی) می‌باشد، چوب‌تر هنگام سوختن می‌تواند دود تیره و سیاه رنگی تولید کند، معمولاً بر اثر احتراق کامل، دود بسیار کمی ایجاد شده، اما بر اثر ناقص‌سوزی دود بیشتری تولید می‌شود همچنین مواد مختلف با شعله‌های رنگی متفاوتی می‌سوزند. دود نشان دهنده، عدم سوختن کامل محصولات فرعی حریق است که در مورد مایعات، گازها و جامدات صدق می‌کند. رنگ دود و شعله به نوع مواد سوختی که در حال سوختن هستند، بستگی داشته و می‌تواند برای هرآتش‌سوزی خاص به صورت مجزا نشان داده شود.
معمولاً تولید دود در مراحل اولیه آتش‌سوزی آهسته و با فلش‌اور، دما به طور چشم‌گیری افزایش می‌یابد.
شکل ۱
رنگ شعله‌ها نیز می‌تواند نشان دهنده میزان حرارت آتش‌سوزی باشد. رنگهای قابل مشاهده در مراحل اولیه آتش‌سوزی می‌تواند نشانگر سوختن مواد سریع‌الاشتعال باشد. به هرحال در مراحل ثانویه آتش‌سوزی مواد زیادی درگیر حریق شده، بنابراین رنگهای قابل مشاهده، کمتر اهمیت می‌یابد و بسیاری از مواد از جنس مواد پلاستیکی در ساختمان می‌توانند این رنگ‌ها را شکل دهند. استفاده از آب جهت اطفاء آتش‌سوزی نیز بر رنگ دود تأثیرگذار است و می‌تواند حجم زیادی از بخارات غلیظ تولید نماید که این بخارات فشرده هنگامی که با دود سیاه رنگ حریق مخلوط می‌شوند، سفیدرنگ به نظر می‌رسند.
تذکر : تمام نورها، رنگهای شعله، بیشترین دمای ایجاد شده و اهمیت رنگ شعله‌ها و دود در یک آتش‌سوزی باید بر اساس زمان مشاهده، مورد توجه واقع شوند.
شکل ۲
-
چند نکته
– با سوختن مواد مختلف در یک آتش‌سوزی، گازهای سمی مختلفی تولید می‌شود، اکسید‌های نیتروژن و سیانید هیدروژن از آن جمله می‌باشند . دز کشنده تقریبی گاز‌سیانید‌هیدروژن برای تماس ده دقیقه‌ای، مقداری کمتر از ppm 350 می‌باشد و برای اکسیدهای‌نیتروژن مقداری کمتر از ppm200 بوده که در صورت ورود به بدن باعث مرگ می‌گردد.
– دی‌اکسین‌ها: این گاز که حاصل از سوختن مواد حاوی پلی‌کربنات‌برومید و … است، در افراد باعث ایجاد سرطان شده و با مواد دیگر به صورت ترکیب وجود دارند.
– دی اکسید گوگرد و هیدروژن سولفوره، گازهایی هستند که در اثر احتراق فرآورده‌های نفتی یا سوختن بافت‌های حیوانی ایجاد می‌گردند. اکسید گوگرد در داخل ریه‌ها همانند یک ماده خورنده عمل می‌کند و در تماس با ppm500 ، باعث مرگ سریع می‌شود. هیدروژن سولفوره گاز کشنده دیگری است که در غلظت ppm2000 با فلج کردن مرکز تنفسی در مغز، باعث مرگ سریع می‌گردد، گاز هیدروژن سولفوره هنگام سوختن می‌تواند دی‌اکسید‌گوگرد تولید کند.
– گاز آمونیاک ( NH3 )با غلظت ppm1000 در مدت زمان ده دقیقه تنفس، مرگ‌آور است.
– فسژن ( COCL2 ) در غلظت ppm25 و مدت زمان سی ۳۰دقیقه تنفس، مرگ‌آور است.
– بعضی از مواد مانند فسفر در دمای معمولی یا شرایط جوی، خود به خود ایجاد حرارت نموده و باعث آتش‌سوزی می‌شوند، به همین منظور در نگهداری و تهویه محل نگهداری این مواد، باید دقت زیادی صورت گیرد.
– کربن: در اکثر آتش‌سوزی‌ها کربن تولید می‌شود، کربن هادی الکتریسیته می‌باشد، چنانچه یک آتش‌سوزی در زیر تیر چراغ برق (یا دکل برقی) رخ داده باشد، کربن موجود در دود می‌تواند باعث هدایت جریان برق به افرادی که در زیر تیر چراغ برق می‌باشند، گردد و آنها را دچار برق‌گرفتگی نماید، در شرایط مرطوب آب و هوایی، این عمل (برق گرفتگی) بهتر انجام می‌شود. لازم به ذکر است که دود، یک ماده سوختنی محسوب می‌شود و می‌تواند باعث توسعه آتش‌سوزی یا انفجار در یک محل گردد. کارشناس علتیاب در هنگام بررسی علت حریق، باید به مکان آتش‌سوزی توجه نماید، آتش‌سوزی در چه محلی اتفاق افتاده است؟ (آتش‌سوزی در وسط اتاق بوده یا در کنار دیوار و یا اینکه در کنج اتاق رخ داده است) وضعیت آتش‌سوزی هر نقطه با نقطه دیگر، متفاوت است، بنابراین پیشروی شعله، می‌تواند به صورت افقی یا عمودی انجام شود.
– بر اثر افزایش درجه حرارت، واکنش‌های شیمیایی سریع‌تر انجام می‌شوند، در واکنش‌های حرارت زا به ازای هر ۱۰درجه سانتی‌گراد افزایش دما، سرعت واکنش تقریبا ۲برابر می‌شود، اما مقداری از حرارت در محیط پیرامونی اتلاف می‌گردد.
– تولید گاز منوکسیدکربن در اکثرصحنه‌های آتش‌سوزی معمول است، این گاز خفه کننده (CO) اولین عامل مرگ افراد در آتش‌سوزی، می‌باشد همچنین دمای افروزش (دمای اشتعال) این گاز و علت ایجاد پدیدهء بک درفت یا انفجار دود می‌باشد. گاز منوکسیدکربن‌گازی است بی رنگ، بی بو، سمی و خفه کننده، این گاز را به نام قاتل نامرئی (کشنده نامرئی) می‌شناسند، همچنین پهنه اشتعال این گاز در اختلاط با هوا بین ۱۲ تا ۷۴ درصد است. جرم حجمی هوا معادل ۲۹۳/۱ گرم در لیتر است. گاز CO دارای جرم حجمی ۲۵/۱ می‌باشد بنابراین سبک‌تر از هوا است و در صورت انتشار آن در یک ساختمان در تمام نقاط پراکنده می‌شود. گاز منوکسیدکربن CO در دمای کمتر از ۱۹۰- درجه سانتی‌گراد به صورت مایع و در دمای کمتر از ۲۰۵- درجه سانتی‌گراد به صورت جامد در می‌آید. در هوا به آسانی سوخته و تولیددی اکسید کربنCO2) )می کند.
– در هر آتش‌سوزی گاز منوکسیدکربن تولید می‌شود. چنانچه شخصی در معرض تنفس مقدار کمی از این گاز قرار گیرد، پس از چند دقیقه دچار مرگ می‌شود، دز کشنده تقریبی گاز منوکسیدکربن برای تماس ده دقیقه‌ای، مقداری کمتر از ppm 400 می‌باشد و با غلظت ppm000/10 در مدت زمان یک دقیقه تنفس، مرگ‌آور است.
[/auth]
