مقاله

تهویه درعملیات آتش نشانی (۲)

شناسه خبر: 20051
تاریخ و زمان ارسال: 30 آبان 1396 ساعت 17:00

انواع تکنیک‌های تهویه تاکتیکی شامل موارد زیر است:

۱- تدافعی Defensive

۲- تهاجمیOffensive

تهویه تدافعی ( Defensive)

در این روش فضاهای بیرونی یا دور از محل اصلی آتش‌سوزی که مملو از محصولات حریق شده است تهویه می‌شود. معمولاً این نوع تهویه پس از اطفاء آتش‌سوزی، انجام می‌شود و یا در حین حریق، با بستن درب اصلی محل حریق، اقدام به تهویه محصولات حریق در فضاهای پیرامونی می‌شود. این کار باعث بهبود وضعیت داخلی ساختمان می‌گردد‌. (‌با این شیوه مسیرهای فرار، پلکان‌ها و خروجی‌ها و در کل محل‌هایی که آتش‌سوزی در آن وجود ندارد، تهویه می‌شوند‌)‌. در این روش با منطقه‌بندی حریق، ساختمان، به فضاهای کوچک‌تر تقسیم شده، سپس بطور سیستماتیک و مرحله به مرحله، اقدام به تهویه اتاق‌های مملو از دود می‌شود تا نهایتاً تمام فضای دود گرفته، پاک و عاری از آلاینده‌های هوا گردد.

شکل ۰۱

تهویه تهاجمی (offensive)

به انجام تهویه در محلی که آتش‌سوزی در آن رخ داده است (تهویه محل آتش‌سوزی که اثر مستقیم بر محل آتش‌سوزی دارد‌) تهویه تهاجمی گفته می‌شود. به بیان دیگر در این روش یک خروجی دود نزدیک به حریق ایجاد می‌شود تا اثر مستقیم تهویه بر خروج محصولات حریق از محل انجام شود. در این روش باید تهویه با دقت و سرعت عمل مناسب صورت پذیرد تا باعث گسترش حریق به نقاط دیگر نشود. در این روش می‌بایست از نیروهای آموزش‌دیده استفاده شود و در حین انجام عملیات تهویه باید مرتباً وضعیت ایمنی افراد، ارتباطات دائم با تیم‌های داخلی و ارزیابی مستمر ریسک‌ها انجام گردد.

شکل ۰۲

بیرون راندن محصولات حریق از ساختمان به آتش‌نشانان اجازه می‌دهد تا راحت‌تر وارد محیط شده، با وضوح دید بهتر، بدون هیچ نگرانی از کاهش دید، عملیات امدادی (‌جستجو‌، نجات‌ جان افراد و اطفاء حریق‌) را سریع‌تر انجام دهند. با استفاده از این روش، بیشترین اثر در خروج محصولات حریق و خارج‌کردن حرارت از محل آتش‌سوزی ایجاد می‌گردد.

نکات مهم در انجام تکنیک‌های تهویه

عملیات تهویه نباید بی‌هدف‌یا بی‌نظم انجام شود. تیم‌های عملیاتی برای انجام تهویه بایستی از دستگاه تنفسی استفاده کنند‌. همچنین در تمریناتی که جهت اجرای تکنیک‌های تهویه فشار مثبت انجام می‌شود، باید استفاده تکنیک‌ها برای افراد، ساده و راحت باشد. این تمرینات می‌توانند از مکانی که هدایت و گردش دود به صورت ثابت می‌باشد و در آن دود، حرارت و گازها در حال جابجائی است، در نظر گرفته شده و آغاز شود. در یک ساختمان چندطبقه، طبقه‌ای که آتش گرفته است، معمولاً در لحظات نخست مملو از دود و گازهای داغ می‌شود. به‌تدریج پس از پرشدن طبقه حریق از محصولات آتش، دود، سعی در صعود و دسترسی به فضاهای دیگر دارد تا وارد آنها شود. لذا در چنین شرایطی انجام تهویه می‌تواند به صورت افقی و عمودی یا به هر دو صورت (ترکیبی‌) در ساختمان انجام شود.
[auth]
عموماً تهویه عمودی با ایجاد یک بازشوی خروجی، در بالاترین نقطه ساختمان در آتش‌سوزی‌ها، همراه می‌باشد که محصولات آتش می‌توانند بصورت طبیعی از این خروجی خارج شود. استفاده از تهویه عمودی می‌تواند در کاهش رسیدن شرایط محل حریق به مرحله فلش‌آور و یا بک‌درفت سودمند باشد. همچنین وقتی که جریان باد طبیعی، در سرتاسر ساختمان در حال وزیدن است، تهویه افقی می‌تواند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چنانچه سقف محل حریق نا ایمن باشد، ساختمان چندطبقه نباشد و یا اینکه بخواهیم از آتش‌گرفتن مکان‌هائی که درگیر آتش‌سوزی نشده، جلوگیری کنیم، می‌توانیم از تهویه افقی استفاده نمائیم. تهویه طبیعی و تهویه مکانیکی دو روشی می‌باشند که از آنها جهت فشرده‌سازی محصولات حریق در ساختمان و هدایت آنها به محیط خارج بنا، استفاده می‌شود.

تاکتیک تیم عملیاتی در مواجهه با محل حریق جهت انجام تهویه‌:

این تاکتیک‌ها، بررسی محل از لحاظ وجود مصدوم، امکان انجام تهویه، تعداد ورودی و خروجی‌های محل، ارتباط رادیویی مطلوب با افراد درگیر حادثه، اولویت‌بندی امور و … می‌باشند.

طبقه‌بندی تهویه

۱– عمودی Vertical

۲- افقی Horizontal

۳- فشارمثبت Positive Pressure Ventilation

۴– فشارمنفی Negative Pressure Ventilation

تهویه عمودی Vertical Ventilation

این تهویه زمانی‌ است که یک خروجی دود در سقف یا بام ساختمان ایجاد می‌شود و به گازهای داغ حاصل از سوختن اجازه می‌دهد تا از طریق حالت (یا ماهیت) شناوری طبیعی خود، از این منافذ به بیرون از ساختمان منتقل شوند. برای انجام این نوع تهویه (‌تهویه عمودی‌) نیاز به حضور و فعالیت آتش‌نشانان بر روی سقف یا بام ساختمان می‌باشد. البته این کار می‌تواند خطرات زیادی را برای افراد آتش‌نشان ایجاد نماید که به هرحال انجام تمرینات عملیاتی می‌تواند ریسک‌های خطر را کاهش دهد.

هنگامی که نیروهای عملیاتی در قسمت سقف یا بام، مشغول به بازکردن خروجی هستند، به لحاظ ایمنی، می‌بایست راه فرار دوم را در نظر بگیرند تا درصورت هرگونه انسداد یا وجود اشکال در مسیر راه پله یا محل ورود اولیه، بتوانند از مسیر دوم (‌مثلاً نردبان یا راه پله فرار بیرونی‌) خارج شوند.

شکل ۰۴

بسیاری از خانه‌‌های قدیمی، با شفت‌های نورگیر یا هوارسان عمودی ساخته شده‌اند. از این کانال‌های عمودی جهت تهویه عمودی و هوارسانی به ساختمان‌ها استفاده می‌شود. در هنگام آتش‌سوزی، شفت‌های ساختمان می‌توانند مانند یک دودکش عمل کرده و باعث توسعه و گسترش آتش‌سوزی بصورت عمودی شوند. همچنین آتش‌سوزی می‌تواند در سطحی بالاتر از محل اصلی حریق، از طریق این کانال‌ها ایجاد گردد. در واقع حرارت از طریق حرکت جابجایی، از طریق کانال، انتقال یافته و مواد قابل‌اشتعال در قسمت‌های فوقانی را شعله‌ور می‌سازد. بنابراین در انجام تهویه عمودی، کنترل این قسمت‌ها اهمیت زیادی دارد.

قسمت‌های مختلفی از ساختمان نقش دودکش را ایفا می‌نمایند که عبارتند از‌: راه پله‌ها، پلکان عمودی، فضاهای مخفی در دیوارها، تونل یا سرازیری جهت دور ریختن زباله یا پائین فرستادن لباس‌های کثیف (‌شوتینگ‌ها)، کانال یا چاه‌های آسانسور و یا هر بازشوی عمودی غیر محافظت شده دیگر (مثل بازشوهای عمودی ایجاد شده به وسیله آوار داخلی ساختمان و …).

ایمن‌ترین روش ایجاد بازشو یا دریچه خروجی دود در تهویه عمودی، استفاده از یک نردبان (‌نردبان دستی یا هیدرولیکی‌) است که در زیر قسمت دریچه خروجی قرار گرفته و این عمل را انجام می‌دهد. البته می‌بایست قبل از ایجاد خروجی دود، به ریسک‌های موجود در محل، جهت وزش باد، وضعیت ساختمان و متصرفین بنا آگاهی داشت.

تهویه افقی Horizontal Ventilation

برای انجام تهویه افقی، منفذ خروجی دود باید در سطوح عمودی ساختمان و در دیوارها یا از طریق پنجره و درب‌‌‌ها ایجاد گردد. در این صورت محصولات حریق می‌توانند بصورت افقی از محل خارج شوند.

شکل ۰۵

تهویه افقی تهاجمی با پوشش کاورجت

یکی از انواع تهویه که در حریق‌ها به صورت پی در پی استفاده می‌شود، تهویه افقی است. اغلب انجام تهویه افقی آسان‌تر از موارد دیگر می‌باشد. بدین شیوه که: افراد آتش‌نشان وارد ساختمان آتش گرفته می‌شوند، به آتش هجوم می‌برند، جستجو برای نجات جان ساکنین (فرآیند عملیات نجات) را آغاز نموده و به وسیله درب و پنجره‌های باز شده، ورود به محل و نیز انجام تهویه عملیاتی را میسر می‌نمایند.

جابجایی دود از طریق دو عامل ایجاد می‌شود: باد و دمای گازها (حالت شناوری). محل نزدیک‌ به آتش‌سوزی، دارای دمای بالاتر و بیشتر نسبت به نقاط دورتر از آتش‌سوزی‌ست. بنابراین دمای محل حریق، عامل غالب یا مسلط خواهد بود (به آن دمای غالب می‌گویند‌). علاوه بر آن، اثرات باد نیز متناسب و تحت‌الشعاع آن می‌باشد.

انجام تهویه‌، نیازمند کنترل دود و گازهای داغ آزاد شده از ساختمان مشتعل و جابجایی آنها با هوای تازه می‌باشد. لذا بازکردن تصادفی در یا پنجره‌ها می‌تواند پیامدهای بسیار خطرناکی داشته باشد. همچنین منجر به سرایت و گسترش آتش‌سوزی گردد و پیامد آن نیز خسارات شدیدتر ناشی از دود افزایش یافته‌ و امکان بروز پدیده بک درفت خواهد بود. برای انجام تهویه افقی لازم است‌، ابتدا آتش‌نشانان به محصولات آزاد شده حریق توجه نموده، آنها را در قسمت‌های بالای ساختمان کاوش نمایند. سپس یک دریچه‌ ورودی هوا، در جهت وزش باد از قسمت پائین (تا حد امکان نزدیک به سطح زمین) ایجاد شود تا با مزیت شناوری دود و گازهای گرم، تهویه افقی انجام گردد.