دلایل آتش‌گرفتن اتوبوسها در نقاط مختلف جهان/ دستکاری غیرمجاز، عامل تشدید حریق اتوبوس در ایران
- شناسه خبر: 20048
- تاریخ و زمان ارسال: 30 آبان 1396 ساعت 10:06
آتش‌گرفتن اتوبوسها در اغلب نقاط جهان رخ می‌دهد که مهم‌ترین دلایل آن، اشکالات مربوط به موتور، ایراد الکترونیکی و تصادف اتوبوسها است. این در حالی بود که دستکاری غیرمجاز در اتوبوس توسط برخی رانندگان و اضافه‌کردن باک غیرمجاز برای قاچاق سوخت، سبب تشدید این حوادث در ایران شده بود.
مدتی بود که آتش‌گرفتن اتوبوسها در جاده‌های ایران تبدیل به امری مرسوم شده بود و به صورت مرتب خبرهایی در مورد وقوع این حادثه در نقاط مختلف کشور منتشر می‌شد. هر چند گزارش‌های متعددی در مورد این حوادث منتشر شد و مقامات مختلفی نیز در مورد آنها صحبت کردند، اما دلایل آنها به روشنی مشخص نشد. لیکن در این میان دستکاری غیرمجاز در اتوبوس توسط برخی رانندگان و اضافه‌شدن باک غیرمجاز برای قاچاق سوخت یکی از مهم‌ترین دلایل حریق اتوبوسها در ایران بود. برای روشن‌شدن دلایل آتش‌گرفتن اتوبوسها در نقاط مختلف جهان، اخبار و گزارش‌های منتشر شده در این رابطه در کشورهای مختلف را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
“سازمان ملی مقابله با آتش‌سوزی” در آمریکا
گزارشی در مورد آتش‌گرفتن اتوبوسها در این کشور و دلایل آن منتشر کرد. در این گزارش به آمارهای موجود در این کشور از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ میلادی توجه شده بود.
در گزارش سازمان ملی مقابله با آتش‌سوزی آمریکا که در سال ۲۰۰۳ منتشر شد، آمده بود: به طور میانگین در هر سال دو هزار و ۲۱۰ دستگاه اتوبوس مسافری یا اتوبوس مدارس در آمریکا آتش می‌گیرند که بواسطه آنها در هر سال، سه نفر کشته شده و ۳۰ نفر دیگر نیز زخمی می‌شوند. همچنین هزینه مالی این تعداد آتش‌سوزی اتوبوسها در آمریکا، سالانه ۲۴ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار اعلام شده بود.
براساس این گزارش، در ۴۷ درصد آتش‌سوزی‌های اتوبوسها خبر و گزارش خاصی منتشر نشده و بر همین اساس دلیل آتش‌سوزی نیز مشخص نیست. در مورد ۷ درصد از این آتش‌سوزی‌ها نیز اطلاعات کافی در اختیار نبوده اما در ۴ درصد از آنها، اشکالات مربوط به موتور، ۲ درصد اشکالات مربوط به سیستم ترمزها، ۲ درصد تصادفات، ۴ درصد اشکالات الکترونیکی اتوبوسها و یک درصد نیز دلایل دیگر عامل آتش‌سوزی اتوبوسها در آمریکا بوده‌اند.
اما سایت SEE International، سه دلیل اصلی برای آتش‌سوزی در اتوبوسها ذکر کرده و این دلایل را در سه‌دسته تقسیم‌بندی کرده است. این سه دسته عبارتند از: دلایل الکترونیکی، بروز اصطکاک در لاستیک‌ها و مشکلات مربوط به موتور اتوبوسها
جستجوی اخبار مربوط به آتش‌سوزی در اتوبوسها در کشورهای مختلف جهان نشان می‌دهد که در یک سال اخیر، مواردی متعددی از این حوادث در کشورهای کلمبیا، چین، ایتالیا و اوکراین رخ داده که عمده آنها به دلیل تصادف بوده است.
مرگبارترین این حوادث مربوط به واژگون‌شدن یک دستگاه اتوبوس در کلمبیا و سپس آتش‌گرفتن آن بود که در جریان آن ۳۰ دانش‌آموز کشته شدند. بررسی‌ها نشان داد که اشکالات مربوط به موتور اتوبوس، سبب آتش‌گرفتن آن پس از تصادف بوده است.
سایت Since Partner نیز در گزارشی با اشاره به آتش‌گرفتن اتوبوسها می‌نویسد: میزان آتش‌گرفتن اتوبوسها، ۵ تا ۱۰ درصد بیشتر از کامیون‌هاست اما با این وجود در سوئد در سال‌های اخیر هیچ آتش‌سوزی جدی‌ای در اتوبوسها که منجر به مرگ مسافرین شود، گزارش نشده است.
براساس این گزارش، همانطور که اشاره شد، دلایل اصلی آتش‌گرفتن اتوبوسها در نقاط مختلف جهان را می‌توان در سه گروه طبقه‌بندی کرد که این سه گروه عبارتند از: مشکلات موجود در سیستم‌های الکتریکی اتوبوس، مشکلات مربوط به موتور و ملحقات آن و همچنین بروز اصطکاک در قسمت چرخ و لاستیک‌های اتوبوس. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، کمتر مثالی در کشورهای دیگر می‌توان یافت که دلیل آتش‌سوزی در اتوبوس، نقص سیستم سوخت‌رسانی گزارش شده باشد.
اما نتایج یک بررسی کارشناسی نشان می‌دهد، نصب باک اضافه جنب موتور و بالای بخاری، استفاده از گالن‌های غیرمجاز در محفظه موتور، حمل غیرمجاز باک و گالن‌های بنزین، قرار دادن وسایل قابل‌اشتعال در محفظه موتور یا جعبه بار، ایجاد فضای گازوئیل در بالای منبع اگزوز با قرار دادن تخته چوبی قابل‌اشتعال، استفاده از پیک‌نیک، بخاری و اشیای متفرقه در جعبه برق و قسمت بار از تغییراتی است که احتمال آتش‌سوزی را در اتوبوس‌های جاده‌ای ایران افزایش داد.
نصب غیرمجاز مانیتور و چراغ‌های تزئینی داخل اتوبوس، در حاشیه یونیت کولر، روی صندلی‌های مسافری، داخل درب توری موتور و همچنین نصب کولر و بخاری خارج از استاندارد نیز از دیگر موارد تخلف است. همچنین، کورکردن کلید اضطراری درب بادی، عدم وجود کپسول آتش‌نشانی، نداشتن چکش اضطراری برای شکستن شیشه‌ها جهت خروج از اتوبوس از مواردی است که سبب شده، شانس نجات مسافران در زمان حریق کمتر شود.
به این دلایل اضافه کنید؛
۱- عدم اطلاع به‌موقع راننده از بروز حریق در موتور که در انتهای اتوبوس قرار گرفته، مسافتی زیادی طی شده و هوای بسیاری به حریق رسیده است.
۲- ناکافی‌بودن استفاده از کپسول آتش‌نشانی موجود که قطعاً توان خاموش‌کردن حریق را ندارد. (البته اگر استاندارد باشد، به‌موقع سرویس و شارژ شده باشد)
۳- از رده خارج شدن اتوبوس به دلیل خسارات هنگفت به موتور، بدنه، سیم‌کشی و سایر متعلقات
کارشناسان صنعت ایمنی در سراسر جهان اقدام به طراحی و تولید فناوری‌ای نموده‌اند که با تعبیه در موتور اتوبوسها، قطارها، کامیون‌ها و سایر وسایل نقلیه به‌محض وقوع حریق، آنرا اطفاء می‌نماید. در شماره آتی به معرفی آنها می‌پردازیم.
حبیب کبیری- کارشناس ارشد آتش‌نشانی
