آزبست و بیماری مزوتلیوما در کمین آتش نشانان

مزوتلیوما شکل تهاجمی سرطان است که غشاء پوششی ریه­ها و سایر اندام را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری شکل نادر یک نوع سرطان است که در آن سلول‌های بدخیم سرطانی در مزوتلیوم (کیسه محافظی که روی بیشتر اندام‌های داخلی را می­پوشاند) رشد می­کنند. مزوتلیوم غشایی است که روی بیشتر اندام‌های داخلی بدن را می‌­پوشاند و از آن‌ها محافظت می‌کند. این غشاء از دو لایه تشکیل شده است: یک لایه روی اندام را فرا می­گیرد و لایه دیگر مانند یک کیسه دور تا دور آن را احاطه می ‌کند. مزوتلیوم فردی که در معرض آلودگی آزبستی قرار می­گیرد، غیرطبیعی شده و بدون کنترل تقسیم می‌شود. سلول‌های سرطانی مزوتلیوما به نسوج و اندام‌های مجاور هجوم برده و آنها را تخریب کرده و از طریق متاسازی در بدن انتشار می‌یابد. در این حالت فرد به بیماری مزوتلیوما مبتلا می­شود.

مزوتلیوم در نقاط مختلف بدن دارای اسامی متفاوت است: در حفره شکمی، بافت غشایی مزوتلیالی که از اندام‌های آن ناحیه محافظت می‌کند، صفاق (peritoneum) نامیده می‌شود؛ پرده پریکارد (pericardium) غشایی است که روی قلب، و پرده جنب (pleura) غشایی است که روی ریه­ها و حدود دیواره قفسه سینه را پوشانده و از آن محافظت می‌کند. در بیشتر موارد، بیماری مزوتلیوما در ناحیه پرده جنب (pleura ) و صفاق (peritoneum ) گزارش شده است.

در اوایل دهه ۱۹۴۰، میلیون­ها نفر از کارگران آمریکایی در معرض گردوغبار آزبستی قرار گرفتند. افزایش خطر ابتلا به بیماری مزوتلیوما در میان کارگران کشتی­سازی، معادن و کارخانه‌های تولید آزبست، تولیدکنندگان محصولات آزبست، کارگران صنایع گرمایشی و ساختمانی و سایر صنایع مرتبط با آزبست بیشتر است. شواهد حاکیست، هر ساله در حدود ۳۰۰۰ آمریکایی به مزوتلیوما مبتلا می‌شوند. خطر ابتلا به این بیماری که در مردان شایع­تر است، با افزایش سن بیشتر می­شود اما باید به این نکته توجه داشت که خطر ابتلا به این بیماری در هر سنی، برای زنان و مردان وجود دارد. خطر ابتلا به بیماری مزوتلیوما و سایر بیماری­های مرتبط با آن در اعضای خانواده کارگرانی که در محیط کارشان با آزبست سرو کاردارند، افزایش می­یابد.
[auth]
آتش­نشانان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. زیرا علاوه بر خطرات بارزی که با آن روبرو هستند، استنشاق آزبست نیز سلامتی آنان را به طور جدی تهدید می­نماید .هر روز آتش­نشانان به خاطر دیگران جان خود را به خطر می­اندازند. اما خطرات آزبست مانند خطرات دیگر، بارز و شناخته‌شده نیست. استنشاق آزبست باعث ناتوانی و بیماری‌های مهلک دیگری از قبیل بیماری ریوی، سرطان ریه و بیماری مزوتلیوما می‌شود.

آزبست چیست و چرا آتش‌نشانان در معرض خطر هستند؟

آزبست ماده‌ای معدنی و طبیعی است که به عنوان یک عامل سرطان‌زا شناخته شده است. این ماده به دلیل مقاوم‌بودن در برابر آتش و ویژگی عایق حرارتی، در طیف وسیعی از مصالح ساختمانی از جمله: گچ، کاشی، پشت‌بام، عایق سقف درون منزل، دیوار و عایق سیم‌کشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بدان معنی است که آتش‌نشانان هنگام اطفاء حریق (بخصوص در ساختمان‌هایی که قبل از دهه ۱۹۸۰ ساخته شده­اند) در معرض صدها نوع از مصالح ساختمانی حاوی آزبست قرار می­گیرند. هنگام آتش‌سوزی، آزبست خرد شده و در هوا پخش می­گردد. سپس ابر مرگباری از گردوغبار آزبستی در فضا شناور می­شود.

به طور معمول آتش­نشانان هنگام اطفای حریق، سقف داخل منازل را تخریب نموده و یا با ایجاد روزنه‌هایی در دیوار، مناطق حریق‌زده را شناسایی و کنترل می­کنند. با این عمل آتش­نشانان در معرض گردوغباری که حاوی مواد آزبستی می­باشد، قرار می­گیرند.

اگرچه آتش­نشانان از لباس‌های محافظتی و دستگاه تنفسی استفاده می‌کنند، اما این تجهیزات فقط آنان را در مقابل آزبست محافظت می­نماید و به محض درآوردن لباس در منطقه یا نزدیک منطقه حریق، در معرض ابر میکروسکوپی الیاف آزبستی شناور در محیط قرار می­گیرند، بعلاوه، اگر لباس آلوده تمیز نشود برای هر کس که با آن تماس پیدا کند، خطرساز می‌گردد.

مطالعات انجام‌شده بر روی آتش‌نشانان

در سال ۱۹۹۰، مطالعه­ای بر روی ۲۶۶ آتش­نشان که اکثر آنان به مدت ۲۰ سال در حرفه آتش‌نشانی شهر نیویورک مشغول به کار بودند، صورت گرفت. طی این تحقیقات، پس از عکس‌برداری از قفسه سینه این آتش­نشانان مشخص شد که نیمی از آن­ها دارای ناهنجاری­های ناشی از قرارگرفتن در معرض آزبست بودند.

برای تعیین خطر ابتلا به مزوتلیوما و سرطان­های دیگر که زندگی آتش­نشانان را تهدید می‌نماید، موسسه ملی ایمنی و سلامت شغلی (NIOSH) که­ بخشی از مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) است، کار مشترکی را با اداره آتش­نشانی ایالات متحده امریکا آغاز کرد. در این مطالعه، پرونده‌های سلامت بیش از ۰۰۰/۱۸ آتش­نشان مشغول به کار و بازنشسته مورد بررسی قرار گرفت. همچنین ارتباط بین مزوتلیوما و قرارگرفتن آتش‌نشانان در معرض آزبست و دیگر مواد سمی موجود در محیط کار نیز تحلیل شد. این مطالعه که چند سال به طول انجامید، بزرگترین مطالعه بر روی سلامتی آتش‌نشانان بود که تا آن زمان صورت گرفته ‌بود. نتایج و دستاوردهای این مطالعه به موسسه ملی ایمنی و سلامت شغلی و همچنین اداره آتش‌نشانی کمک کرد تا بتوانند توصیه و دستورالعمل­های کارآمد­تری را به منظور حفاظت آتش­نشانان در برابر مزوتلیوما و سرطان­های دیگر اتخاذ نمایند.

عوامل ابتلا به بیماری مزوتلیوما

کار با آزبست عامل خطر عمده­ ابتلا به بیماری مزوتلیوما است. ضمن آنکه خطرات ناشی از آزبست با مدت زمان ماندن در فضای آلوده و غلظت بیشتر آزبست در محیط، افزایش می­یابد. محققان دریافته­اند که حتی با تماس مختصر نیز افراد به بیماری مزوتلیوما و دیگر بیماری­های مرتبط با آن مبتلا می­گردند. به گفته برخی از پزشکان، حتی وجود یک فیبر آزبست می‌تواند فرد را به این بیماری مبتلا کند. به طور کلی بیماری آزبست به مدت طولانی در بدن شخص بدون هیچ‌گونه نشانه­ای به طور نهفته باقی می­ماند، این دوره “کمون” نامیده می­شود و زمان بروز علائم ناشی از این بیماری و بیماری­های مرتبط با آن، گاهی چند دهه طول می‌کشد. غیر معمول نیست که قربانیان مزوتلیوما، ۳۰ تا ۵۰ سال قبل از تشخیص این بیماری، به آن مبتلا بوده­اند. در نتیجه آتش‌نشانان باید مراقب باشند تا تماس امروز آنان با آزبست، به بیماری آینده­شان منجر نشود.

در معرض آزبست قرارگرفتن، بطور ثانویه

خطر ابتلا به بیماری مزوتلیوما و سایر بیماری­های مرتبط با آن در اعضای خانواده افرادی که در محیط کارشان با آزبست سروکار پیدا می‌کنند، فزونی می­یابد. نمونه­های بسیاری از مبتلایان به مزوتلیوما وجود دارد که هرگز تماس مستقیم با آزبست نداشته­اند. بسیاری از این افراد، از طریق تماس با افرادی که با لباس آلوده به آزبست، به منزل رفته بودند، مبتلا شدند، به عنوان مثال، زنانی که لباس آلوده به آزبست همسران خود را شسته بودند و یا کودکانی که هنگام بغل‌کردن پدر و مادر خود که مو و لباس‌شان آلوده به الیاف آزبستی بوده، مبتلا شده­اند. بیماری برخی از کودکانی که دچار بیماری­های مرتبط با آزبست هستند در دوران بزرگسالی تشخیص داده می­شود. بنابراین آتش‌­نشانان می‌بایست تمامی تمهیدات پیشگیرانه ضروری جهت جلوگیری از قرارگرفتن عزیزان‌شان در معرض آزبست، به واسطه لباس و دیگر تجهیزات­شان را رعایت نمایند.

تشخیص مزوتلیوما

تشخیص این بیماری اغلب دشوار است، زیرا علائم این بیماری شبیه بسیاری از بیماری­های دیگر است. معاینه‌های فیزیکی کامل، از جمله عکس‌برداری از قفسه سینه و یا شکم، تست‌های علملکرد ریه، CT یا CAT اسکن و یا MRI در تشخیص این بیماری مفید می‌باشد. مزوتلیوما با بیوپسی (نمونه‌برداری) نیز تشخیص داده می‌شود. بدین‌صورت که جراح یا انکولوژیست، با برداشتن نمونه‌ای از بافت، آن را در اختیار پاتولوژیست قرار می‌دهد تا وی بوسیله میکروسکوپ، بافت را بررسی و بیماری را تشخیص دهد. مزوتلیوما در دو نوع موضعی و پیشرفته در بیماران مشاهده می­شود. در مزوتلیومای موضعی، سرطان تنها در سطح غشاء وجود دارد. اما در مزوتلیومای پیشرفته، سلول­های سرطانی از سطح غشاء فراتر رفته و در سایر قسمت‌های بدن مانند غدد لنفاوی، ریه‌ها، قفسه سینه و یا اندام‌های شکمی گسترش می‌یابد.

علائم و نشانه‌های مزوتلیوما

علائم اولیه مزوتلیوما ممکن است بعد از ۳۰ تا ۵۰ سال، پس از قرارگرفتن در معرض آزبست بروز کند. ولی دو روش شایع وقوع این بیماری عبارتند از:

• مزوتلیومای پرده جنب (Pleural Mesothelioma): تنگی نفس و درد قفسه سینه به علت تجمع مایع در ناحیه پلور (ریه‌ها و حدود حفره قفسه سینه) از علائم مزوتلیومای پلورال است.
• مزوتلیومای صفاقی (Peritoneal Mesothelioma): علائم مزوتلیومای صفاقی شامل کاهش وزن، درد ناحیه شکم و تورم به علت تجمع مایع در ناحیه شکمی است. همچنین می‌توان انسداد روده، اختلالات انعقاد خون، کم‌خونی و تب را نیز نام برد.

درصورت گسترش و انتشار سرطان در سایر نقاط بدن، سلول‌های سرطانی از غشای مزوتلیوم تجاوز کرده و درد و اختلال در بلع یا تورم صورت و گردن را به دنبال دارد.

روش‌های متداول درمان مزوتلیوما

درمان مزوتلیوما به عوامل مختلفی ازجمله محل سرطان در بدن (عضو مبتلا به سرطان)، مرحله پیشرفت بیماری، سن و وضعیت بیمار بستگی دارد. روش‌های استاندارد درمان مزوتلیوما شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی است. اما گاهی اوقات تلفیق روش‌های درمانی برای بیماران نیز تجویز می‌گردد. روش­های استاندارد درمان برای مزوتلیومای پیشرفته موثر است. اما در مورد مزوتلیومای موضعی کاربردی ندارد. برای درمان مزوتلیومای موضعی جراحی اکسترا پلورال را انجام می­دهند، این جراحی از بازگشت بیماری جلوگیری می‌کند اما تاثیر آن بر بهبود کلی بیمار، نامشخص است.

نتیجه­گیری

اگرچه مبتلایان به بیماری مزوتلیوما درمان نمی­شوند. اما این بیماری قابل پیشگیری است. توصیه­های ایمنی در مورد جلوگیری از قرارگرفتن در معرض آزبست، برای حفاظت آتش­نشانان در برابر مزوتلیوما و سرطان­های دیگر به شرح ذیل می‌باشد:

• در حین مقابله با حریق از وسایل و تجهیزات حفاظتی مورد لزوم عملیات استفاده نمایند.
• وسایل حفاظت فردی آتش‌نشانان از کیفیت مناسبی برخوردار باشد.
• پس از اطفای حریق نیز در حالی که مشغول زیر و رو کردن اجسام نیم­‌سوز و اطفای کامل آنان هستند، همچنان از دستگاه تنفسی استفاده نمایند.
• به منظور کاهش میزان گردوغبار شناور در فضا، حتما بخش­هایی از ساختمان که در آن مشغول انجام عملیات هستند را مرطوب نگهدارند.
• لوازم ضروری تمیز ازجمله: ماسک تنفسی، کارتریج­ها و ماسک­های جایگزین را در دسترس قرار دهند.
• در منطقه حریق، گردوخاک ایجاد نکنند. فقط افراد مجاز و تعلیم‌دیده می‌توانند برای پاکسازی در مناطق حاوی آزبست وارد عمل شوند.
• پس از اطفای حریق و قبل از ترک ایستگاه، به منظور جلوگیری از انتقال گردوغبار آزبستی به منزل‌شان، استحمام کرده و لباس تمیز بپوشند.

اقدامات احتیاطی مذکور و … به آتش‌نشانان کمک می‌کند تا برای حفاظت خود و عزیزانشان، از قرار گرفتن در معرض آزبست اجتناب نمایند.

 

References:

USFA and NIOSH Initiate Study of Cancer Among Firefighters. April 21, 2010. The US Fire Administration Website.

NIOSH Conducting Study of Firefighting’s Cancer Risk. March 6, 2010. Occupational Health & Safety/OHS Online.

www.Firefighters, Asbestos and Mesothelioma.com

www.survivingmesothelioma.com/firefighter-mesothelioma.cfm‎

مترجم: نیلوفر ظاهرگیور – کارشناس روابط عمومی و امور بین الملل سازمان آتش ­نشانی و خدمات ایمنی 
[/auth]