ایجاد ساختاری برای منطقه سقوط آوار در آتش‌سوزی‌ها
- شناسه خبر: 20183
- تاریخ و زمان ارسال: 19 آذر 1396 ساعت 10:00
Establishing Collapse Zones at Structure Fires
مقدمه
دو نوع عامل عمده در فروپاشی ساختمان‌ها در هنگام آتش‌سوزی وجود دارد. به همین دلیل هر آتش‌نشان نیاز دارد تا درک خوبی از ساخت و ساز ساختمان و اینکه چگونه تحت تاثیر حریق قرار می‌گیرد، داشته باشد. اگر می‌خواهیم درباره منطقه فروپاشی صحبت کنیم، باید بدانیم که دیوار در زمان حریق چگونه سقوط می‌کند و اگر بخواهیم انواع مختلفی از دیوارهایی که تحت تاثیر قرار می‌گیرند را دسته‌بندی کنیم، بایستی به مواد و مصالح استفاده شده در آنها و جزئیاتی که در زمان ساخت و ساز در آنها وجود دارد، توجه کنیم. به طور مثال: یک دیوار غیر حمال، برای فروپاشی، پتانسیل بیشتری نسبت به دیواری که بار تحمل می‌کند، دارد. از سوی دیگر، یک دیوار پیش‌ساخته در زمان فروپاشی به صورت شیب ۹۰ درجه سقوط می‌کند.
اولین نشانه از فروپاشی احتمالی، خود دیوار است. به همین دلیل بایستی فرماندهان آتش‌نشانی اطمینان حاصل کنند که اعضای تیم می‌توانند انواع ساخت و ساز و همچنین دیگر علائم هشداردهنده فروپاشی احتمالی، از قبیل: دود، آب، اتصالات ملات، دیوارهای جدا در گوشه و کنار و یا دیوارهای خمیده را شناسایی کنند.
انواع منطقه فروپاشی
سه نوع شایع از فروپاشی دیوار وجود دارد:
- فروپاشی با زاویه ۹۰ درجه
- فروپاشی سقوط پرده (سقوط تدریجی)
- فروپاشی به درون/ بیرون
این سه مدل، هر کدام ویژگی‌های منحصر به فرد خود را در زمان فروپاشی دارند. اما در زمانی که فشار حرارت بر روی دیوارها، در حال ایجاد مناطق فروپاشی در اطراف خود است، باید بدترین حالت‌ها در نظر گرفته شود.
منطقه فروپاشی با زاویه ۹۰ درجه، شبیه سقوط یک درخت است که ارتفاع دیوار به طور کامل از ساختمان جدا می‌شود. اکثر کارشناسان معتقدند که در این نوع از فروپاشی، بایستی فاصله با دیوار ۱ و نیم برابر ارتفاع ساختمان باشد.
یک نکته قابل توجه برای محافظت از آتشنشانان در زمان سقوط دیوار که باید در زمان فروپاشی در نظر گرفته شود، این است که بایستی به یاد داشت که یک آجر می‌تواند ۴ تا ۶ پوند (۲ تا ۳ کیلوگرم) وزن داشته باشد.
- زمانی که فروپاشی با زاویه ۹۰ درجه صورت می‌گیرد، باید طول افقی دیوار نیز در نظر گرفته شود و اینکه شکست یک بخش، می‌تواند شکست تمام طول دیوار را به دنبال داشته باشد.
- زمانی که فروپاشی به شکل مدل سقوط پرده (سقوط تدریجی) صورت می‌گیرد، بخشی از دیوار فرو می‌ریزد و در پایین دیوار، آواری ایجاد می‌کند که همین آوار نیز سست بوده و امکان دارد دوباره ریزش کند.
- زمانی که سقوط به درون/ بیرون اتفاق می‌افتد، دیوار از هر دو طرف شروع به ریزش کرده و در نتیجه دیوار به سمتی فرو می‌ریزد که نازک‌تر شده باشد.
نکته: در مدل «سقوط پرده» و سقوط به درون/ بیرون، ممکن است منطقه فروپاشی کوچک باشد، اما از آنجا که آتشنشانان باید همیشه بدترین حالت را در منطقه فروپاشی در نظر بگیرند، بنابراین حفظ فاصله (یک و نیم برابر ارتفاع ساختمان) حیاتی و ضروری است.
مشخص‌کردن منطقه فروپاشی
تعیین محدوده احتمالی سقوط، زمانی باید آغاز شود که اولین تیم عملیاتی وارد محل می‌شود.
اگر اولین تیمی که به محل می‌رسد، خارج از منطقه فروپاشی باشد، آنها باید وضعیت منطقه را با تیم‌های بعدی که بر سر صحنه حاضر می‌شوند، هماهنگ کند و اگر مشاهده می‌شود که شرایط مناسب نیست، وضعیت دیوارها رو به وخامت است و یا اینکه حریق به گونه‌ای است که عملکرد تیم باید به سمت عملیات تدافعی پیش برود، نباید اجازه دهند که نیروهای عملیاتی و خودروهای‌شان جابجایی ناصحیح داشته باشند زیرا ممکن است در منطقه فروپاشی قرار بگیرند.
عملیات تدافعی Operation Defensive به عملیاتی گفته می‌شود که در آن اعضای تیم آتش‌نشانی در خارج از ساختمان و در فاصله معین در حال اطفای حریق می‌باشند. در این نوع عملیات از مانیتور با برد بلند استفاده می‌شود و اصطلاحاً محیط را با آب « فراگیر و غرق» می‌کنند. ولی عملیات تهاجمی Operation Offensive به عملیاتی گفته می‌شود که اطفای حریق از داخل ساختمان انجام می‌گیرد.
[auth]
آتشنشانان اغلب در زمانی که درگیر یک عملیات تهاجمی هستند، از خطرات زمان فروپاشی آگاه هستند. اما این موضوع در زمانی که در عملیات دفاعی قرار می‌گیرند و زمان بیشتری برای استراحت دارند، رعایت نمی‌شود. به همین دلیل است که در عملیات‌های دفاعی، حتی اگر در منطقه امن هم قرار نگرفته باشند، باز هم این موضوع را که ممکن است در اثر فروپاشی ساختمان آسیب ببینند را زیاد جدی نمی‌گیرند.
از سوی دیگر جریان اصلی هوا می‌تواند با هدف قرار دادن دیوارهای ساختمان و ایجاد فشار با نیروی زیاد، امکان سقوط را افزایش دهد. به همین دلیل بایستی مناطق فروپاشی به طور واضح و با کشیدن نوار خطر کاملاً مشخص شده و در طول عملیات دفاعی، ایمنی این بخش توسط افسران عملیات تامین شود.
قرار گرفتن بر روی موقعیت خطوط اصلی آب و شاه‌لوله‌ها و یا در سه گوشه ساختمان (کنج‌های دیوار) به دلیل آنکه می‌توانند بار بیشتری را تحمل کنند، مکان‌هایی هستند که در آنها خطر فروپاشی به حداقل می‌رسد.
سرنازل‌های ۵/۱ اینچی که آتشنشانان در عملیات‌های روتین اطفای حریق و در موقعیت‌های مختلف از آنها استفاده می‌کنند، برای انجام عملیات دفاعی در محدوده منطقه فروپاشی مناسب نیستند. زیرا استفاده از سرنازل‌های کوچک باعث می‌شود تا اعضای تیم عملیاتی آهسته آهسته جلو رفته و به ساختمان نزدیک شوند که در نتیجه باعث می‌شود، وارد منطقه فروپاشی بشوند.
به جای استفاده از سرنازل‌های کوچک می‌توان مانیتور ( (Master Stream Deviceرا به صورت یک سیستم در نظر گرفت که هم می‌تواند در موقعیت هوایی (دو نوع حالت برای استفاده از مانیتور وجود دارد: زمین و هوایی) استفاده شود و هم تغییر محل داشته باشد. این مانیتورهای می‌بایست خارج از منطقه فروپاشی مستقر شوند. زیرا دیوارها همانطور که روی آتشنشانان می‌افتند، روی این وسایل نیز سقوط می‌کنند. از سوی دیگر توصیه می‌شود، حواس آتشنشانان به خط سقف باشد و آماده باشند تا در فاصله ۱ و نیم برابر ارتفاع دیوار، چیدمان شوند.
تمریناتی برای مواجهه صحیح با احتمال فروپاشی
تمرین ۱: بررسی ساختار ساختمان
شناخت ساختار ساختمان یکی از مهم‌ترین الزامات اصلی دانش ایمنی برای هر آتش‌نشان است، از آتش‌نشان تازه‌کار تا رئیس واحد آتش‌نشانی باید آن را به خوبی بشناسند. بررسی موضوع «ساختار ساختمان» را به وسیله سوالات زیر با نیروهای تحت پوشش خود تمرین کنید.
۱) پنج نوع از شایع‌ترین انواع ساختار ساختمان‌ها را نام ببرید و بگویید پتانسیل چه نوع فروپاشی‌ای را دارند؟
۲) سه نوع رایج از انواع فروپاشی‌های ساختمان را نام ببرید.
۳) براساس بدترین سناریوی فروپاشی، چه نوعی از دیوار سازه‌هایی که نام بردید، زودتر فرو می‌پاشد و شما در چه محدوده و فاصله‌ای می‌توانید سلامت خود را تامین کنید؟
تمرین ۲: آمادگی برای مقابله با فروپاشی
۱) با اختیار خود، ساختمان‌هایی را انتخاب کنید که در زمان عملیات دفاعی، امکان دارد ایجاد خطر کنند.
۲) هر یک از ساختمان‌ها را در دسته‌بندی یکی از پنج نوع از رایج‌ترین ساختمان‌ها قرار داده و پتانسیل بالقوه فروپاشی را در هر یک از آنها بررسی کنید.
۳) منطقه عملیاتی را زون‌بندی کرده و تیم‌های عملیاتی را براساس سناریوهای احتمالی در مناطق فروپاشی جانمایی کنید.
۴) مانوری برای یک عملیات دفاعی طراحی کنید و در آن تعدادی از سرنازل‌ها و دستگاه‌های مانیتور را مستقر کنید.
اکنون درخصوص اینکه چگونه می‌توان از موقعیت‌های موجود استفاده کرد تا وضعیت‌هایی که در آنها در معرض خطر قرار می‌گیرید را محدود کنید، بحث و گفتگو کنید.
نتیجه‌گیری
در بسیاری از حوادث آتش‌سوزی در سراسر جهان، آتشنشانان و فرماندهان آنها در مناطق فروپاشی دیوارهای ساختمان‌های در حال اشتعال، مجروح و یا کشته می‌شوند. گرچه منطقه‌ای که در آن عملیات آتش‌نشانی انجام می‌شود، به سرعت می‌تواند تغییر کند، اما در هر لحظه، سقوط و فروپاشی دیوارها باید به عنوان یک خطر بزرگ و جدی در نظر گرفته شود. لذا برنامه‌ریزی صحیح در طول انجام عملیات و توجه به هرگونه نشانه احتمالی سقوط و فروپاشی می‌تواند سلامت آتشنشانان و موفقیت آنها در اجرای صحیح فرایند امدادرسانی را تضمین کند.
آتشپاد بهزاد بزرگ زاد، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان
[/auth]
