ترویج و توسعه فرهنگ ایمنی و آتش نشانی

چکیده

» درسالهای اخیر بحث ایمنی بسیارموردتوجه بوده است. چرا که همزمان با مدرنیته شدن و پیشرفت جوامع امکان بروز حوادث و حریق های ناشی از عوامل انسانی ، ابزارآلات چندین برابر شده ، بنابراین لزوم فرهنگ ایمنی و بالابردن ضریب ایمنی دررفتارها و انواع فعالیت ها در یک جامعه امری اجتناب ناپذیر است. بشر نیز همواره یک زندگی عاری از خطر را آرزو داشته، چرا که میل به امنیت، بخش تفکیک ناپذیری از خواسته همه انسانهاست، با این تفاسیر نیزشاهد بروز اتفاقات وحوادث در جوامع بزرگ و حتی کشورهای توسعه یافته هستیم. بنابراین باید در جهت توسعه فرهنگ ایمنی و آتش نشانی کوشید. در همین راستا در پژوهش حاضر ابتدا به اهمیت و لزوم فرهنگ ایمنی و سپس به ترویج دانش ایمنی و آتش نشانی پرداخته شده است.

 

۱- مقدمه

 

مقوله ایمنی در هر جامعه  برگرفته از ریشه فرهنگ و نحوه برخورد و پذیرش و استفاده افراد آن جامعه میباشد امروزه با توسعه روز افزون علم و صنعت و افزایش میزان ریسک پذیری، ارتقاء دانش ایمنی و آتش نشانی امری اجتناب ناپذیر است چرا که در تمامی امور از جزئی ترین تا فعالیت های بزرگ در صورتیکه تحت شعاع فرهنگ ایمنی و آتش نشانی باشند و این فرهنگ توسعه و ترویج یابد، جامعه ایمن و سلامت حاکم میشود و احتمال بروز حوادث و وقایع غیر قابل جبران به حداقل ممکن میرسد . به طور کلی میتوان گفت اگر هرشخص در جایگاه خود فرهنگ سازی کند و اصول ایمنی و آتش نشانی را از ملزومات بداند به تدریج فضای امن و سالم شکل میگیرد و فرهنگ ایمنی با فرهنگ اجتماعی و بومی یک جامعه عجین میشود.

 

 

تعریف  فرهنگ ایمنی:

 

• فرهنگ culture
• به معنای مجموعه ای از باورها و اعتقادات و ارزش های افراد در یک جامعه است.
• ایمنی
• safety)  به معنی در امان بودن از ریسک غیر قابل قبول یک خطر می باشد و یا به عبارتی «میزان و درجه دور بودن از خطرات است.

Safety Culture

• فرهنگ ایمنی safety culture
• فرهنگ ایمنی وآتش نشانی نیزشامل گرایش ها ، الگو های رفتاری و نگرش های
• افراد(جامعه) در مورد مباحث ایمنی است.

 

 

تعاریف و ویزگی های  فرهنگ ایمنی :

 

فرهنگ ایمنی و آتش نشانی یعنی بالا بردن سطح توانائی علمی و عملی در ارتباط با حفظ مال و جان در برابر حریق و حوادث.

• فرهنگ ایمنی یعنی ارزیابی و شناسائی ریسک و برنامه ریزی به موقع و لازم در

برخورد و مقابله با آن .

• فرهنگ ایمنی مقوله ایی مهم و آموختنی است.
• فرهنگ ایمنی در قلب پیشگیری است.
• فرهنگ ایمنی ریشه در فرهنگ اجتماعی یک جامعه دارد.
• فرهنگ ایمنی با آگاهی عمومی رابطه مستقیم دارد.
• فرهنگ ایمنی تغییر پذیر است.
• فرهنگ ایمنی ابزاری کارآمد است بمنظور ارائه خدمات ایمنی.

 

 

اهمیت و لزوم فرهنگ ایمنی و آتش نشانی در جامعه :

 

با توجه به سیر سعودی علوم وفنون و انتظاروآرزوی بشر برای داشتن جامعه سالم و امن ، وی همواره در تلاش بوده و در این راه سعی کرده با ایجاد تغییر در طبیعت حتی الامکان آن را به خدمت خود در آورد. و در راه دستیابی به مواد و تجهیزات و دستگاه‌ها و به دست آوردن و فراگیری فنون جدیدتر به همان میزان نیز با خطرات بیشتر و جدیدتری مواجه شده است .

بطور کلی جامعه و افراد آن به دنبال کسب آرامش هستند و یکی از عواملی که این آسایش را فراهم می‌سازد، احساس امنیت و ایمنی است . لذا مقوله ایمنی و نقش کلیدی آن در پیشبرد زندگی و ایجاد فضایی که پذیرنده تغییرات مفید باشد، اهمیت و جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده ‌است .

یکی از راه‌های مهم ممانعت از بروز حوادث،تقویت و گسترش فرهنگ ایمنی است. یعنی ابتدا بایستی دیدگاه افراد جامعه نسبت به ایمنی تغییر یابد تا توجه به ایمنی به‌ طور کامل و به ‌مرور به صورت یک فرهنگ گسترش یابد.

بایستی توجه داشت که ایمن کارکردن و جلوگیری از حوادث، قبل از اینکه به یک ساختار تبدیل شود؛ نیازمند فرهنگی مبتنی بر ایمنی است. بنابراین تفکر ایمنی‌ مدار کم‌ کم باید در بین مردم به صورت یک فرهنگ ایجاد شده و گسترش یابد.

گسترش فرهنگ ایمنی با روش های مختلفی صورت میگیردکه البته مهمترین آن   اعمال سیاست‌های آموزش وپیشگیری به کمک ابزارهای مدیریتی و تجزیه و تحلیل حوادث، تهیه دستورالعمل‌های ایمنی توسط کاربران ایجاد می‌شود. بر ایجاد چنین فضای امن که بر چهارچوب ضوابط و استانداردها بنا شد است نیازی به جبر و اجبار نیست بلکه برای رسیدن به این هدف، لازم است جامعه به مرحله ای از شعور و توانایی برای درک هرچه بیشتر ایمنی و اهمیت و جایگاه آن برسد وتنها در این صورت است که میتوان از بروز حوادث تعمدی و انسانی و یا غیر عمدی و طبیعی پیشگیری کرد و فرهنگ ایمنی به شکل قابل قبولی ترویج میابد.

 

 

روش های ترویج و توسعه فرهنگ ایمنی و آتش نشانی :

 

 تقویت سیاست های مرتبط با پیشگیری و آموزش در راستای توسعه فرهنگ ایمنی در سازمان آتش نشانی.

• ارتباط مستقیم و ملموس مردم با سازمان آتش نشانی و به ویژه گروه عملیات و اطفاء.
• اطلاع رسانی و مستند سازی جامع از طریق شبکه ارتباطات جمعی.
• ارتباط مستقیم و متداوم صدا و سیما و جراید با سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی بمنظور اطلاع رسانی و آگاهی هرچه بیشتر شهروندان .
• تهیه و تدوین جزوات ، کتب آموزشی ، بروشورهای علمی تخصصی و انتشار نشریات تخصصی با مضامین ایمنی و آتش نشانی.
• برگزاری سمینارها و همایش ها در جوانب مختلف ایمنی.
• ایجاد یک رفرنس و منبع درسی در آموزشگاهها و موسسات آموزش عالی (دانشگاهها).
• آموزش مخصوص کودکان در مقاطع مختلف تحصیلی در مدارس بصورت اجباری و دائمی .
• تدوین دستو رالعمل ایمنی بصورت مجزا جهت هریک ا ز واحدهای صنفی.
• تهیه چک لیست ایمنی برای اماکن پرمخاطره و دارای بار حریق بالا.
• آموزش دوره ای اصول و ضوابط ایمنی برای حرفه مهندسان و بخصوص نظام مهندسی ساختمان.

 

نتیجه گیری :

 

علت عمده و اساسی بروز حوادث و حریق ها ناشی از عدم آگاهی و آشنایی افراد جامعه از ضوابط و اصول ایمنی است، با بررسی دقیق علت یابی حوادث درمی یابیم فاکتور مهم فقدان فرهنگ ایمنی و آتش نشانی است.

در اکثر حوادث و اتفاقات عامل اصلی نیروی انسانی  و فرهنگ ایمنی است بنابراین دراینجا نقش فرهنگ ایمنی خود نمای میکند و میتوان نتیجه گیری کرد که برای سالم و ایمن تر کردن جامعه و کاهش تعداد حوادث و هزینه های ناشی از آنها بایستی به فرهنگ ایمنی توجه بیشتری شود تا بتوانیم به طور ریشه ای و اصولی با حوادث مقابله نماییم. فرهنگ ایمنی قوی در  عامل تعیین کننده‌ای جهت کاهش حوادث نیروی انسانی باشد.

مهمتری اقدامی که جهت نهادینه سازی فرهنگ ایمنی وآتش نشانی در جامعه توصیه می‌گردد عبارتند از: بالابردن آگاهی و درک افراد از اصول ایمنی، وشروع فرهنگ سازی از فردی و جزی تا در سطح یک جامعه بزرگ. امید است با همکاری و مشارکت رسانه ها و ارگانها و تعامل مستقیم شهروندان با سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی بتوان این امررا با هدف تداوم و ارتقاء فرهنگ ایمنی به سرانجام رسانید.( فرهنگ ایمنی = جامعه ایمن)

 

 

الهام کریمی، کارشناس پیشگیری سازمان آتش نشانی (دانشجوی کارشناسی ارشد معماری)

_۱۳۶۲_۲۰۰۷@yahoo.com Elham

 

مراجع

 

سعیدی. پ، کردستانی. ن،استقرارفرهنگ ایمنی

عبدی.س،احمدی.م، ارتقا فرهنگ ایمنی

ایرج محمد فام، تجهیزات حفاظت فردی، انتشارات فن آوران ۱۳۸۲٫