مقاله حادثه انفجار سیلندر هیدروژن

حادثه انفجار سیلندر هیدروژن

ناصررهبر- کارشناس ارشد شیمی – مدیر مطالعات معاونت پیشگیری

مختصری از این مقاله:

۱-مقدمه :

به منظور نقل و انتقال آسان و نگهداری گازها معمولاً آنها را در سیلندرهای فلزی تحت فشارهای حدود چند اتمسفر تا ۲۰۰ بار و حتی بیشتر نگهداری می کنند. آلیاژ فولاد از جمله فلزاتی است که در سیلندرها بیش تر مورد استفاده قرار گرفته و در سالهای اخیر انواع کامپوزیت جایگزین آن شده است.

استفاده ناصحیح از سیلندرهای گاز همواره مخاطراتی برای مصرف کنندگان به همراه دارد که یکی از آنها انفجار سیلندر می باشد،که هرچند گاهی در گوشه و کنار شهر و کشورمان مان شاهد آن هستیم .

یکی از این موارد انفجار سیلندر هیدروژن در دانشگاه تربیت مدرس و فوت یک دانشجو می باشد. این دانشگاه با تصمیم ستاد انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۶۰ مبنی بر تربیت مدرسان مجرب دانشگاهی در تقاطع اتوبان چمران و جلال آل احمد تاسیس شد. این دانشگاه دارای هفت دانشکده شامل فنی و مهندسی ، علوم پایه ، علوم پزشکی ، علوم انسانی،کشاورزی، هنر، منابع طبیعی و علوم دریایی می باشد.

۲- مخاطرات سیلندر هیدروژن :

مخاطرات و حوادثی که ممکن است در حین کار با گازهای تحت فشار روی دهد به شرح زیر است :

۱- حوادث معمولی که در حین حمل اشیای سنگین می تواند روی دهد.

۲- حوادث مربوط به فشار یا انرژی ذخیره شده در گازها.

۳- حوادث ناشی از برخی خواص اختصاصی گازها که می تواند مواردی نظیر آتش زایی، سمی بودن یا اکسیده شدن و غیره باشد.

۳- سیلندر حادثه دیده:

سیلندر حادثه دیده با ظرفیت اسمی ۱۰ لیتر بوده است و جنس سیلندر آلیاژ فولاد بوده است .

گاز داخل سیلندر ، هیدروژن بوده که معمولاً توسط شرکت های واریان و روهام گاز با خلوس ۹۹/۹۹ در صد شارژ می شده است . گاز هیدروژن مصرفی برای آزمایشگاه های شیمی و فیزیک به عنوان سوخت در باطریهای سوختنی و به عنوان یک آشکار ساز در FID دستگاه گاز کروماتوگرافی(GC ) مورد استفاده قرار می گیرد . فشار سیلندر هیدروژن ۲۰ بار بوده است .

۴- مکان حادثه دیده :

۴-۱- ساختمان و ساختار سازه:

آزمایشگاه سانحه دیده در بلوک ۳ دانشگاه علوم پایه ، طبقه سوم ، یال شرقی و دومین آزمایشگاه سمت جنوب راهرو مربوطه واقع شده است .ابعاد اطاق محل حادثه ۴*۴ متر و مساحت آن حدود ۱۶ متر می باشد .

سازه ساختمان فلزی و سقفهای دارای بتون آرمه بوده که به صورت کامپوزیت با تیر های فلزی لانه زنبوری اجرا گردیده است

۵-گزارش حادثه :

۵-۱- وقوع حادثه :

در ساعت حدود ۲۰۲۰ روز چهارشنبه مورخه ۲۷/۱۰/۸۵ حادثه روی می دهد . پس از ۱۵ دقیقه به ستاد فرماندهی سازمان آتش نشانی تهران اطلاع داده می شود در دانشگاه تربیت مدرس – دانشکده علوم پایه – طبقه چهارم – آزمایشگاه شیمی تجزیه سیلندر هیدروژن دستگاه GC منفجر شده و باعث فوت یک نفر و مجروح شدن یک خانم شده است . بلا فاصله نیروی ایستگاه ۱۰ آتش نشانی در ساعت ۲۰۳۷ اعزام و در ساعت ۲۰۴۲ به محل می رسد و اقدام به تحویل مجروح به اورژانس می نماید . سپس جسد مرحوم را از اطاق خارج نموده و با خروج سیلندرها و مواد شیمیایی موجود در آزمایشگاه اقدام به ایمنی سازی می نمایند.

۶- اظهارات شاهدان :

۶-۱- اظهارات مصدوم :

تنها شاهد هنگام حادثه خانم فهیمه کمرئی بوده اند که از ناحیه سر و صورت به شدت مجروح شده و به بیمارستان انتقال یافتند . ایشان اظهار داشتند پس از پایان کار اداری ،‌جهت دریافت مقاله با هماهنگی استاد راهنمای ایشان (دکتر یمینی)که مسئول آزمایشگاه حادثه دیده نیز بوده اند ، ‌به آزمایشگاه مراجعه مینمایند که درب آزمایشگاه در ساعت ۱۹۴۰ بسته بوده است . پس از اندکی صبر ، آقای خلیلی ( مرحوم ) در ساعت حدود ۲۰۱۰ مراجعه نموده و پس از باز کردن درب آزمایشگاه هر دو به داخل آزمایشگاه می روند.

۷- خسارتهای ایجاد شده :

۷-۱- خسارتهای جانی :

۱- فوت مرحوم محمود خلیلی ، ۲۸ ساله ،‌ دانشجوی خبره دکتری شیمی تجزیه

۲- مصدومیت شدید خانم فهیمه کمرئی ، فارغ التحصیل کارشناسی ارشد شیمی

۸- مهمترین نکات تحقیق :

۱- در بررسی این حادثه مشخص شد متاسفانه علت حادثه عدم آشنایی و عدم رعایت اصول ایمنی بوده است . در کشور عامل بسیاری از حوادث کوچک و بزرگ به علت عدم توسعه علوم ایمنی و عدم توجه و هزینه گزاری مدیران دولتی و خصوصی برای گسترش ،‌توسعه و کاربرد علوم ایمنی در همه بخشهای صنعت و زندگی می باشد. که امید است این حوادث باعث هوشیاری بیشتر همه ما شود.

۹- در آیینه مطبوعات :

انفجار مهیب گاز هیدروژن در آزمایشگاه دانشگاه تربیت مدرس در حوالی پل گیشا منجر به مرگ یک نفر و جراحت شدید یک نفر دیگر شد.