ایمنی در کوهستان و آسیب های داوطلب محوری در پاسخگویی به حوادث کوهستان

دکتر حمید مساعدیان  رئیس انجمن پزشکی کوهستان، عضو کمیسیون پزشکی اتحادیه جهانی کوهنوردی و مسئول کمیته جستجو و نجات فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری بامنا درخصوص ایمنی در کوهستان با اشاره به عدم صعود انفرادی به کوهستان و توجه به نکات ایمنی در صعود، گفت: 

هرکدام از افراد و گروه‌ها در هر سطحی از کوهنوردی طبیعت گردی صعودهای بلند حتی هیمالیا نوردی که با طبیعت سروکار دارد باید از حوادث و خطرات موجود در کوهستان و طبیعت آگاهی داشته باشند، حتی افرادی که به جنگل نوردی می‌پردازد باید اطلاعاتی کسب کرده و آموزش‌های لازم را ببیند  تا بداند در طبیعت، با طبیعت چگونه رفتار کند و ایمنی  و سلامت خود و همراهانش را حفظ کرده و بدون شک هرچه میزان فعالیت خشن‌تر و در سطح بالاتری باشه خطرات بیشتر و جدی‌تری خواهد داشت. همه افراد باید یکسری آموزش‌های پایه را گذرانده باشن و یک کوهنورد باید اطلاعات کافی در مورد هواشناسی داشته باشِ، اطلاعاتی در خصوص کاربا جی‌پی‌اس و قطب‌نما، نقشه‌خوانی، کمک‌های اولیه و پزشکی کوهستان آگاهی داشته باشِ و اطلاعات مقدماتی و پایه دوره‌های کوهنوردی را فراگرفته باشِ، کارآموزی سنگ و یخ و برف هم از دوره‌های ضروری است. به همین منظور  ایمنی در کوهستان در تمامی سطوح و تمامی فعالیت‌ها باید موردتوجه باشد.

اطلاع‌رسانی دقیق و فعالیت تشکیلاتی با رویکرد فرهنگ‌سازی در بحث ایمنی

عضو کمیسیون پزشکی اتحادیه جهانی کوهنوردی  در ادامه افزود: ایمنی در فعالیت‌های ورزشی خارج از محیط‌های شهری در مواقعی که شما خارج از دسترس سریع هستید اهمیت بالایی دارد  و این مکان‌ها موارد تخصصی و حرفه‌ای خود را می‌طلب که افراد برای وارد شدن به آن باید پیش بینی‌ها و پیش‌نیازهایی را گذرانده و مجهز باشند، روزبه‌روز تعداد جمعیتی که وارد طبیعت میشوند و به فعالیت‌های مختلف می‌پردازند، بیشتر شده است چه در بحث طبیعت‌گردی و فعالیت‌های ورزشی و چه فعالیت‌های تخصصی علمی و کاری، ازاین‌رو مشکلات و مسائل بیشتر به وقوع می‌پیوندد. مثلاً اگر در ۳۰ سال اول صعود به اورست کمتر از ۳۰ نفر به این قله صعود کردن ولی الآن در یک تا دو روز  شاهدیم که بیش از ۲۰۰ نفر موفق به صعود هستن. در قله دماوند هم به همین صورت است که ۱۵ سال پیش در تابستان و فصل اوج فعالیت‌های کوهنوردی مسیر جنوبی حدود ۱۰۰ نفر فعالیت می‌کردن اما امروزه رقمی بیش از ۲۰۰۰ نفر را در این محدوده زمانی و مکانی شاهد هستیم. در بعضی مواقع در فصل زمستان بیش از ۲۰۰نفر در مسیر جنوبی در حال صعود هستند و قاعدتاً تعداد حوادث و مشکلات بیشتر هست که باید با اطلاع‌رسانی دقیق و فعالیت تشکیلاتی رویکرد فرهنگ‌سازی در بحث ایمنی داشته باشیم تا این از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کرده و شاهد آسیب‌های کمتری باشیم.

 

ما در کشورمان به‌طور مشخص ارگان خاصی  وجود ندارد و متولی خاصی برای بحث امداد و نجات کوهستان در کشور نداریم 

وی با گلایه از وضعیت مدیریت و پاسخگویی به حوادث کوهستان  تصریح کرد : وقتی اتفاقی رخ می‌دهد نظر همه به فدراسیون کوهنوردی بر می‌گرده، اما فدراسیون کوهنوردی نه متولی امداد و نجات است نه بودجه امداد و نجات کوهستان را دارد و نه ابزار موردنیاز را در اختیار دارد. اما چون متولی این ورزش هست قاعدتاً با راهکارهای مختلف مانند آگاهی بخشی و اقدامات به جا از بخشی از این حوادث می‌تواند بکاهد. در بخش حوادث کوهستان سازمان مدیریت بحران بخش حوادث کوهستان را به فرمانداری‌ها و اونها به شهرداری‌ها سپردن و در خیلی از شهرها شهرداری مسئول ارتقای ایمنی و امداد و نجات در کوهستان هستند. فعلاً ما در کشور ایران با شرایط و امکاناتی که داریم عملیات‌ها را در حد امکان پوشش میدهیم. نکته خیلی مهم این است که بحث امداد و نجات کوهستان فعالیت بسیار پیچیده سنگین و هزینه بری است

 

با شرایط خاصی که در کشور ما وجود داره اگر سازمان مشخصی برای پاسخگویی به سوانح و حوادث کوهستان در کنارهلال‌احمر و آتش‌نشانی تشکیل شود خیلی خوب هست ولی نیاز به‌کار بسیار سنگین درزمینه مصوبات رسمی است که از طرف مجلس و دولت باید به تصویب برسد

ولی متأسفانه ما متولی خاصی نداریم و در استان‌های مختلف ارگان‌های مختلف به این حوادث پاسخگو هستند و در ارتفاعات شمال تهران نیز هلال‌احمر و در ارتفاعات غرب تهران سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی  عملیات‌ها را پوشش می‌دهند. با توجه به اینکه افرادی که در آتش نشانی فعالیت می‌کنند افرادی موظف ورسماً استخدام‌شده و کار تخصصی آنها امداد و نجات است قطعاً کارایی افرادآتش‌نشانی مؤثر تر است چون در دسترسی‌تر هستند و در کمترین فرصتمی‌توانند به محل حادثه برسند.

 

وجود اعضای هلال‌احمر و ستاد اطلاع‌رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان هیچ ضمانت اجرایی در پاسخگویی به حوادث کوهستان ندارد

دکتر حمید مساعدیان مسئول کمیته جستجو و نجات فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی کشور با اشاره به شرایط مدیریت و پاسخگویی به حوادث کوهستان و آسیب های داوطلب محوری در این حوزه گفت:  در بحث  امداد و نجات کوهستان کار داوطلبانه کار خیلی صحیحی نیست، اعضای داوطلب هیچ‌وقت نمی‌توانند در پاسخگوی حقوقی و رسمی و قضایی به حوادث کوهستان باشند و ما هم نمی‌توانیم هیچ حمایت قانونی از آنها داشته باشیم. وجود اعضای هلال‌احمر و ستاد اطلاع‌رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان هیچ ضمانت اجرایی ندارد هرچند این عزیزان بخش عمده‌ای از حوادث کوهستان را پوشش می‌دهند و حضور اعضای هلال‌احمرخیلی پررنگ و فعال دیده می‌شود. ولی ما باید به سمتی برویم که از این شرایط به شرایطی ایده آل تر برسیم. در بحث ایمنی همکاری ارگان‌های مختلف می‌تواند مؤثر باشد. در بخش جستجو و نجات فدراسیون بخشی به نام  ایمنی وجود دارد. به‌منظور اطلاع‌رسانی و پیشگیری از حوادث اقدام کرده و از طریق شهرداری‌ها و NGO  ها و باشگاه‌های کوهنوردی به ایمن‌سازی مسیرها کمک می‌کند.

هر کوهنورد یک امدادگر

رئیس انجمن پزشکی کوهستان  در خصوص ایمن سازی مسیرهای کوهنوردی گفت:ایمن‌سازی و طناب‌کشی توسط کوهنوردان آزاد و شهرداری هر سال انجام می‌شود، امسال با شعار هر کوهنورد یک امدادگر تشکیلاتی را راه‌اندازی کردیم که با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد مسیرهایی ایمن‌سازی شد و البته ما کوهستان را نباید شهری کنیم و اتوبان نباید داخل توچال درست کنیم.مثلاً ما قله توچال را به‌عنوان یک قله مهم و پرمخاطب داریم در بحث ایمن‌سازی اقداماتی انجام‌شده ولی اگر بخواهیم همه‌جا تابلو و پله و طناب‌کشی و فنس کشی کنیم، جنبه کوهنوردی بکر خارج می‌شود و صحیح نیست. ستاد اطلاع‌رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان  با همکاری باشگاه‌ها و کوهنوردان توانسته از خیلی از حوادث پیشگیری کند و شهرداری باید تأمین کننده هزینه‌های آنها باشد. البته طی یکی دو سال اخیر در قرار دادها مشکلاتی وجود داشت ولی در کل بسیار خوب وارد عمل شده و توانسته نقش و وظیفه خود را به خوبی انجام دهد. بیشتر حوادث ما ناشی از صعودهای انفرادی و غیر حرفه است.

مساعدیان علت بعضی از حوادث کوهستان را بی توجهی به شرایط آب و هوایی و صعود در بارش‌های سنگین و دانست و با اشاره به حوادث متعددی سالهای قبل تاکید کرد:  سرپرستان و مسؤولین باشگاه‌ها وتیم‌های کوهنوردی باید به مباحث ایمنی دقت نظر بیشتری داشته باشند. در بحث امداد و نجات و ایمنی آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی باقدرت بیشتری انجام شود و ایمن‌سازی  مسیرها را جدی بگیریم.

آمار مستند مشخصی در بحث حوادث و سوانح کوهستان مخصوصاً در بحث ورزش نداریم ولی هلال‌احمر هرسال آماری منتشر می‌کند.

وی در خصوص آمار حوادث کوهستان گفت : انجمن پزشکی کوهستان صرفاً به حوادث کوهستان در ورزش کوهنوردی فعالیت‌هایی رادرزمینه ثبت اطلاعات و اطلاع‌رسانی حوادث کوهستان انجام می‌دهد. اماررسمی هلال‌احمر جزو مستندات ما محسوب نمی‌شود. ما آمار صرف ورزش کوهنوردی را مدنظر داریم. امسال ۱۲ کشته در مناطق کوهستانی از ابتدای سال ۹۶ تا ۹۶/۳/۱۶ داشتیم. در مناطق کوهستانی تعداد حوادث بیشتر بوده که آنها را تفکیک کردیم و جزو آمار حوادث کوهستان در ورزش کوهنوردی محسوب نکردیم.

هر باشگاه کوهنوردی یک تیم امداد و نجات

دکتر مساعدیان در پایان این گفتگو شعار هر کوهنورد یک امدادگر را شعار اصلی انجمن پزشکی کوهستان دانست گفت: کوهنوردان باید خود امدادی و دگر امدادی را فراگرفته و با مشارکت هم عملیات جستجو، امداد و نجات را به سرانجام رسانده تا زمان طلایی را از دست ندهیم و اگر موفق نبودند در محل وقوع مدیریت و هدایت عملیات را مدنظر داشته باشند و با رعایت نکات ایمنی تا رسیدن نیروهای امدادی شرایط را کنترل کنند.

کوهنوردان باید به هم کمک کنند و امدادگر هم نوردان خود باشند.

به امید توجه بیشتر به این شعار و رسیدن به روزی که هر باشگاه کوهنوردی یک تیم امداد و نجات باشد.