تجهیزات اضطراری هواپیما

Airplane Emergency Equipment on board

در هر هواپیمای مسافربری، تجهیزات، ابزار و وسایلی داخل کابین قرار داده شده‌اند که این تجهیزات در مواقع اضطراری کاربرد داشته و از آن جا که مهمان‌داران پرواز با استفاده از این تجهیزات در وضعیت‌های اضطراری ایمنی هواپیما و مسافر را حفظ می‌نمایند، باید با این تجهیزات آشنا باشند.
محل قرار داشتن این تجهیزات در هر هواپیمایی بستگی بهtype  آن هواپیما دارد. به طور کلی در کابین مهمان‌داری هر هواپیمای مسافربری تعدادی از این وسایل و تجهیزات قرار داده شده است. این تجهیزات که در ۵ دسته اصلی طبقه‌بندی می‌شوند، عبارتند از:

• تجهیزات مبارزه با آتش
• تجهیزات زنده‌ماندن و حفظ بقا در شرایط سخت
• تجهیزات کمک‌های اولیه
• تجهیزات ارسال سیگنال

و سایر تجهیزاتی که در راستای کمک به خدمه پرواز در شرایط اضطراری مفید هستند.

• تجهیزات مبارزه با آتش Fire Fighting Equipment:

– کپسول‌های آتش‌نشانی Fire Extinguishers: از آنجا که بروز آتش در هواپیما اجتناب‌ناپذیر است و از طرفی اکثر فرودهای اضطراری ممکن است همراه با آتش‌سوزی باشد و به دلیل بالابودن عدد اکتان بنزین هواپیما خطر انفجار در هواپیما وجود دارد، وجود خاموش‌کننده‌های دستی در هواپیما ضروری می‌باشد. در هر نوع هواپیما، بنابر قواعد و قوانین، انواعی از آتش‌خاموش‌کن‌ها موجود هستند که مهم‌ترین و معروف‌ترین آنها کپسول‌های HALON است. ضمن اینکه از آتش‌خاموش‌کن‌های آبی نیز در پاره‌ای از موارد می‌توان استفاده نمود.

– ماسک‌های ضد دود Protective Breating Equipment PBE: پشت بدنه و سطوح داخل کابین هواپیما پر از لوله و سیم‌های گوناگون است. این تجهیزات از انواع مواد شیمیائی تولید می‌شوند که درصورت مواجه با شعله به‌سرعت تجزیه شده و گازهای سمی و کشنده از آن‌ها حاصل می‌شود. آتش نیز بنا بر ذات خود تولید دود می‌کند. لذا جهت محافظت در مقابل این دود و گازها، خدمه در مبارزه با آتش از این ماسک‌ها استفاده می‌کنند.

– تبر آتش‌نشانی Fire Axe: تبر از تجهیزاتی است که برای مواقع اضطراری مانند: شکستن دیواره‌های هواپیما و یا در مواقع آتش‌سوزی از آن استفاده می‌شود.

– دستکش نسوز Gloves: دستکش نسوز برای استفاده خدمه در مواجه با آتش است. دستکش‌ها از جنس پنبه نسوز می‌باشد.

– دیلم Crow Bar: مانند تبر برای بازکردن در یا قفل، از این وسیله نیز استفاده می‌گردد.

• تجهیزات حفظ بقا و زنده ماندن Survival Equipments:

تعدادی از وسایل و تجهیزات در داخل هواپیما برای استفاده در شرایط سخت و به‌خصوص شرایط فرود اضطراری در دریا و یا نقاط دورافتاده در نظر گرفته شده تا به‌وسیله آن‌ها بتوان جان مسافرین و خدمه را تا رسیدن گروه‌های امدادی حفظ نمود. این تجهیزات بطور خلاصه عبارتند از:

۱- مجموعه بسته‌های زنده ماندن Survival Pack:

– جلیقه نجات بزرگسالان Adult Life Jacket: این جلیقه‌ها که بصورت بسته‌بندی شده در زیر صندلی مسافرین و خدمه قرار دارند معمولاً در شرایط فرود بر روی آب کارائی خود را نشان می‌دهند. دارای دو بخش هستند که با فشار باد ناشی از کشیدن دستگیره های مخصوص آن پر شده و فرد را بر روی آب نگاه می‌دارند. در هواپیما تعدادی جلیقه نیز برای کودکان زیر ۲ سال که در صندلی نمی‌نشینند، تعبیه شده است.

– جلیقه نجات کودکان Infant Life Jacket: به مانند جلیقه بزرگسالان بوده و تنها تفاوت در آن وجود یک بخش برای باد شدن است. ضمن اینکه طناب و قلابی برای اتصال به جلیقه مادر یا پدر نیز در آن تعبیه شده است.

۲- بسته‌های حفظ بقا Survival Pack:

در وسط هر قایق نجات یک کیسه قرار داده شده که درون این کیسه یک سری تجهیزات اضطراری در نظر گرفته شده و چنانچه بعد از تخلیه مسافرین از هواپیما تا رسیدن گروه‌های امداد و نجات زمان زیادی بود از این تجهیزات برای بقا استفاده می‌نمایند. تجهیزات داخل این بسته عبارتند از:

– منور Flare: وسیله‌ای است برای علامت‌دادن و هنگامی از آن استفاده می‌شود که هواپیما، کشتی و یا گروه‌های امداد و نجات در اطراف محل فرود هواپیما دیده شوند. منور مجهز به علائم ارسالی دوگانه است. یعنی یک سر آن برای علامت‌دادن در شب است و سر دیگر آن برای علامت‌دادن در روز. طرفی که برای شب است، دارای یک صلیب برجسته به رنگ سفید و طرف دیگر که در روز کاربرد دارد، صاف و مسطح است.در هنگام استفاده از منور در روز ابر غلیظی از دود نارنجی رنگ خارج شده و در آسمان پخش می‌شود و در هنگام شب، نور سفید درخشان از خود خارج می‌کند. مدت زمان کارکرد منور حدود ۴۵ ثانیه است.

– پودر رنگین‌کننده آبSea Dye Marker : این پودر به عنوان یک علامت‌دهنده به کار می‌رود و هنگامی از آن استفاده می‌شود که کشتی، هواپیما، هلیکوپتر و … دیده شود. این پودر درون یک کیسه مخصوص قرار دارد و کیسه هم درون یک محفظه پارچه‌ای جای گرفته است. هنگام استفاده، محتویات درون کیسه را که به شکل پودر هستند، پشت سر قایق می‌ریزند. این پودر رنگ آب دریا را به سبز تیره تغییر می‌دهد که این رنگ با رنگ طبیعی آب دریا تضاد دارد و باعث می‌شود تا محوطه رنگی از فاصله ۱۰ مایلی قابل رویت باشد. همچنین محفظه پارچه‌ای دارای یک جفت طناب می‌باشد که این طناب‌ها برای متصل‌کردن کیسه به قایق استفاده می‌شود.

– آینه علامت‌دهنده Signal Mirror: از این آینه در روز و مخصوصا در ساعاتی که نور آفتاب زیاد است، برای علامت‌دادن می‌توان استفاده کرد. هر چند که تابش‌های آینه می‌تواند حتی در هوای تیره نیز از فاصله چند مایلی دیده شود.
– کیسه تصفیه آب Water Bag: یک کیسه پلاستیکی نیم لیتری است که دارای زغال‌های مخصوص می‌باشد و توسط این زغال‌ها می‌توان آب دریا را قابل شرب نمود.

– چاقو Knife: جزو وسایلی است که در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار می‌گیرد و یک چاقوی کمک‌های اولیه باید در کیف Cabin Crew باشد همچنین یک عدد چاقو نیز در کیسه وسایل نجات قرار دارد.

– سطل مخصوص و اسفنج Bailling Bucket: برای خشک‌نمودن قایق و یا جمع‌نمودن آب درون قایق و بیرون‌ریختن آن، سطل و اسفنج مخصوص قرار داده شده است که برای این کار استفاده می‌شود.
– وسایل پنچرگیری قایق Hole Plug: این وسایل به صورت برچسب‌های آماده است تا چنانچه قایق دچار پارگی یا سوراخ شد، برای جلوگیری از نفوذ آب به قایق، محل مورد نظر را با این برچسب‌ها مسدود می‌نمایند.
– چادر Canopy: چادر قایق دو مورد استفاده دارد:
۱- به عنوان سایه‌بان در روزهایی که هوا بسیار گرم است و نور خورشید شدت دارد و همان‌طور که می‌دانیم در دریا تاثیر آن سریع‌تر و بیشتر است و سبب سوختگی بدن می‌شود.
۲- به عنوان سقف در موارد بارندگی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از ریزش باران بر روی مسافرین جلوگیری می‌کند.

• تجهیزات کمک‌های اولیه First Aid Equipment:

در هر هواپیمائی بنا بر ظرفیت و تیپ هواپیما، تجهیزات کمک‌های اولیه‌ای در نظر گرفته می‌شود. البته ممکن است تجهیزات دیگری نیز برای این دسته‌بندی وجود داشته باشد، اما به جهت جامع بودن مطلب، تنها به این ۳ نوع اشاره می‌شود که عبارتند از:

– جعبه کمک‌های اولیه First Aid Kit: به‌صورت روزانه توسط مسئول واحد کترینگ و بنابر دستورالعمل قسمت پزشکی هر ایرلاین، بازبینی و کامل می‌شود. درصورت استفاده از داروها و وسایل داخل آن، علت و مقدار باید در فرم مخصوصی که داخل جعبه قرار دارد، تکمیل گردد.

– جعبه کمک‌های پزشکی Doctor Kit: این بسته تنها درصورت نیاز و با حضور پزشک در پرواز، بازگشایی می‌شود و دارای مقادیری وسایل ضروری برای انجام اعمال پیشرفته پزشکی است.

– کپسول اکسیژن قابل‌حمل Portable Oxigen Sylander: معمولاً در ۲ اندازه ۱۲۰ لیتری (کوچک) و ۳۱۰ لیتری (بزرگ) موجود است. در دو رنگ سبز و خاکستری مایل به سبز و دارای ۲ خروجی (خروجی کم: ۲ لیتر در دقیقه) و (خروجی زیاد: ۴ لیتر در دقیقه) با مشخصات متفاوت می‌باشد. به‌منظور اندازه‌گیری و جلوگیری از اتمام اکسیژن درون آن، نشانگری که فشار داخل کپسول را نشان می‌دهد، در بالای آن واقع شده است. داشتن بند برای حمل و بستن کپسول ضروری است. در کنار کپسول باید ۲ عدد ماسک بسته‌بندی شده وجود داشته باشد که اتصالات آنها با خروجی‌های کپسول باید هم‌خوان باشد.

• تجهیزات ارسال سیگنال Signaling Equipment:

تعدادی وسایل و تجهیزات در هواپیما برای اعلام موقعیت و مکان هواپیما درصورت بروز سانحه بکار می‌روند که عبارتند از:

– آژیر موقعیت‌نما Locator Beacon: در فرودهای اضطراری هواپیما اگر محل فرود هواپیما در مکان‌هایی باشد که با فرودگاه و به طورکلی از شهر فاصله داشته باشد بعد از تخلیه مسافرین از هواپیما و جمع‌نمودن مسافرین در نقطه‌ای امن، اگر سیستم‌های ارتباطی هواپیما از کار افتاده باشد، برای اعلام محل و موقعیت فرود هواپیما به گروه‌های جستجو و نجات، وسایل علامت‌دهنده ارتباطی در نظر گرفته شده است که این وسایل با ارسال علائم خاص، موقعیت و مکان فرود هواپیما را برای گروه‌های جستجو و نجات مشخص می‌نمایند. در هواپیماهای مسافربری نسل جدید از Radio Beacon و در هواپیماهای نسل قدیم از فناوری E.L.T به‌منظور اعلام موقعیت هواپیما استفاده می‌شود.

Radio beacon: وسیله‌ای است که وقتی در آب قرار می‌گیرد، به طور خودکار علائمی از خود ارسال می‌کند تا به وسیله این علائم تیم امداد و نجات، مکان و موقعیت هواپیما را پیدا کنند. مدت زمان استفاده از دستگاه از زمان فعال‌شدن تا ۴۸ ساعت بوده و ۲ نوع موج ارسال می‌کند که هر دو نوع آن روی امواج VHF است. امواج با فرکانس ۵/۱۲۱ مگاهرتز برای هواپیماها و کشتی‌های تجاری و امواج با فرکانس ۲۴۳ مگاهرتز برای هواپیماها و کشتی‌های نظامی.

E.L.T Emergency Locator Transmitter: دستگاهی است که برای فرستادن و ارسال امواج رادیویی نجات در روی خشکی و روی آب از آن استفاده می‌شود. این دستگاه پیشرفته‌‌ترین دستگاه Locator است که امروزه در هواپیماهای نسل جدید از آن استفاده می‌شود. مدت زمان استفاده از دستگاه از زمان فعال‌شدن تا ۱۰۰ساعت است. امواج ارسالی این دستگاه نیز مانندRadio beacon  می‌باشد.

– بلندگو Megaphone: در مواقع اضطراری برای اعلام دستورالعمل‌ها به مسافرین و یا صدا‌زدن گروه نجات استفاده می‌شود.

– چراغ قوه Flash Light: برای ارسال علائم به گروه‌های نجات در شب و روز استفاده می‌شود. موارد استفاده از این وسیله در سایر دستورالعمل‌ها بسیار است.