تقلای ایمنی زیر آوار زلزله
- شناسه خبر: 9338
- تاریخ و زمان ارسال: 6 دی 1394 ساعت 11:57
خاطره تلخ زلزله بم حالا ۱۲ ساله است. حادثه‌ای که برای یک مدت نه چندانی طولانی در تاریخ ۵ دیماه سال ۱۳۹۲ مردم کشور را شوک زده کرد و مسئولان را گرد میزهای دراز نشاند برای چاره‌اندیشی. همان رسمی که همیشه عادت کرده‌ایم به وقت حوادث بزرگ و کوچک در پیش بگیریم.
به گزارش پایگاه خبری بامنا، حادثه‌ای که اولین نتیجه این دور هم‌نشینی‌ها و برگزاری جلساتش به بهانه وقوع آن، اختصاص روزی در تقویم شمسی‌مان بود، بنام روز ملی ایمنی در برابر زلزله تا در ۵ دیماه هر سال، هم گرامی بداریم یاد و خاطره جان‌باختگان زلزله بم را، هم سالی یک بار هم که شده در گوش هم زمزمه کنیم، ضرورت ایمن‌سازی در برابر زلزله را.
قرار داشتن ایران بر روی کمربند زلزله واقعیت تلخی است که باید همه آنرا بپذیرند. واقعیتی که متاسفانه این روزها به دلیل تلخی و بزرگی‌اش کسی به فکر چاره‌اندیشی اساسی و جدی درباره آن نیست و چه بسا در سایه این بی‌توجهی است که هر از گاهی که زلزله میهمان ناخوانده مناطق مختلف کشور می‌شود، با کمترین شدت و حدتش آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در بخش تلفات انسانی و غیرانسانی شاهد هستیم.
استان مرکزی روی کمربند زلزله
استان مرکزی که به واسطه موقعیت جغرافیایی‌اش بی‌نصیب از این بلای طبیعی نبوده و نیست و قرار گرفتنش بر روی کمربند زلزله باعث شده تا همواره خطر وقوع زلزله در این استان نقل محافل و مجالس باشد.
موضوعی که عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور اراک نیز با تایید آن خواستار چاره‌اندیشی اساسی و برنامه‌ریزی اصولی برای مقابله با آن به هنگام وقوع است.
سهراب عسگری در گفتگو با ایسنا ابتدا به تشریح موقعت جغرافیایی استان مرکزی پرداخت و گفت: قرار گرفتن استان مرکزی بین دو رشته کوه باعث شده است که این استان به عنوان یکی از کانون‌های زلزله در کشور مطرح باشد.
وی با بیان اینکه استان مرکزی استانی است که دارای موقعیت شمالی- جنوبی بوده و از شمال به سمت جنوب کشیده است، افزود: این شرایط حکایت از آن دارد که قسمت‌های شمالی‌تر نسبت به قسمت‌های جنوبی‌تر از نظر ناهمواری‌ها و قرار گرفتن در موقعیت‌های کوهستانی زلزله‌خیزتر هستند.
این استاد دانشگاه با اشاره به گسل‌های فعال در منطقه خنداب، تفرش و تلخاب اظهار کرد: فعالیت این گسل‌ها همواره باید به عنوان یک زنگ خطر از سوی مسئولان احساس شود تا از برنامه‌ریزی برای مقاوم‌سازی ابنیه و ساختمان‌ها غافل نشوند.
عسگری صحبت‌هایش را با گلایه ای از وضعیت نامناسب ساخت‌وسازها در استان با توجه به موقعیت زلزله‌خیز بودن آن ادامه داد و افزود: ساخت‌وسازهای غیر قانونمند دیگر امروز محدود به روستاها نیست و گسترش لجام‌گسیخته زندگی شهرنشینی نیز باعث شده تا این روزها شاهد انجام چنین ساخت‌وسازهایی در حاشیه شهرها نیز باشیم مسئله‌ای که در قالب یک آسیب شهری نمایان شده و متاسفانه ما در مرکز استان و کلانشهر اراک به وفور شاهد آن هستیم.
وی با اشاره به ساخت‌وسازهای غیر اصولی و غیر استاندارد در مناطقی اعم از “باغ‌خلج” و “چشمه موشک” در کلانشهر اراک گفت: ساخت‌وسازهای غیر قانونی متاسفانه خارج از حیطه نظارت مدیران شهری در نقاط خطرناک و حادثه‌آفرین صورت می‌گیرد و مولود آن ساختمان‌هایی است که در زمان وقوع زلزله‌هایی با کمترین شدت، متاسفانه بیشترین آسیب را می‌بینند.
این استاد دانشگاه قانونمندسازی ساخت و سازها را راهکار اساسی جهت نجات جان انسانها برشمرد و افزود: اگر نجات جان انسانها در زمان وقوع حوادث یک اصل مهم برای مسئولان باشد، تلاش برای تحقق آن باید به عنوان یک اولویت نگریسته شود.
عسگری در بخش دیگر سخنان خود به ساماندهی ساخت‌وسازها در شهرها و تمرکززدایی در آنها تاکید کرد و گفت: باید با دوری گزیدن از تمرکزگرایی در شهرها زمینه ساخت ساختمان‌های مقاوم و اصولی را در تمامی نقاط شهرها فراهم کنیم.
وی ادامه داد: ساخت‌وسازهای غیر قانونی در روستاها نیز به عنوان یک چالش اساسی فراروی استان در برابر زلزله مطرح است، موضوعی که تلاش جهت رفع آن باید به عنوان یک اولویت مورد پیگیری قرار گیرد.
این کارشناس جغرافیا با اشاره به مشکلات بناهای روستایی گفت: شرایط در روستاهای استان به گونه‌ایست که از یک سو برای تامین امکانات زیرساخت‌های زندگی دولت موظف به ارائه خدمات رفاهی در روستاهاست و از سوی دیگر ناپایداری و نامقاوم بودن ساختمان‌ها ارائه این خدمات از جمله بهره‌مندی خانه‌های سست بنیان روستایی از نعمت گاز را با خطرات بسیاری همراه کرده است، مشکلاتی که اگر با نگاه ریزبینانه بدان‌ها بنگریم هریک در قالب یک چالش برای مردم و مسئولان خودنمایی می‌کنند.
عسگری با بیان اینکه زندگی به دور از هرگونه خطر حق طبیعی مردم در مناطق روستاییست، اظهار کرد: باید بکوشیم با مقاوم‌سازی منازل روستایی این خطر را از روستاهای استان دور کنیم.
حلقه مفقوده میان دانشگاه و امور اجرایی/ساخت‌ساز عامل اصلی در خسارت‌های زلزله
وی در ادامه ریشه ساخت‌وسازهای غیر اصولی را بی‌توجهی فعالان این بخش نسبت به بهره‌مندی از نظرات کارشناسی و علمی دانشگاهیان برشمرد و گفت: وجود حلقه مفقوده میان دانشگاه و مراکز اجرایی در حوزه ساخت و ساز باعث شده تا ما امروز شاهد ساختمان‌هایی با عمر مفید پایین و هزینه‌های ساخت‌وساز بالا باشیم.
این استاد دانشگاه معتقد است که اگر در ساخت‌وسازها از نظرات متخصصان دانشگاهی اعم از زمین‌شناسان و … بهره می‌بردیم، امروز شاهد تغییرات اساسی در ساخت‌وسازها از لحاظ کیفی بودیم نه آنکه فقط تغییرات ظاهری که حاصل سلایق مردمی است، را شاهد باشیم.
مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی موضوع داغی بود که طی چند سال گذشته همواره به عنوان گزارش عملکرد دولت پیش مطرح بود، داستانی که اندر خم مشکلات فرارویش نتوانست دل همه روستائیان را به یک اندازه شاد کند، چرا که سهم بیشتر بهره‌مندی از مزایایش باز نصیب آن دسته از روستائیانی شد که وضع بهتری از لحاظ اقتصادی نسبت به سایر همسایگان خود داشتند.
نبود اعتبار و فرهنگ‌سازی سنگ پیش پای مقاوم‌سازی روستایی
مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی موضوعی بود که به گفته مدیرکل دفتر روستایی استانداری مرکزی گاه یک پایش در نبود اعتبارات کافی گیر کرد، گاه پای دیگرش در عدم توانایی تامین ضمانت‌های بانکی از سوی روستائیان، اما در راس همه این مشکلات عدم فرهنگ‌سازی در روستاها بود که اجازه نداد آن طور که باید و شاید شاهد موفقیت اجرای این طرح در اکثر روستاها باشیم.
سیامک سلیمانی با بیان اینکه ۳۰ درصد خانه‌های روستایی استان مرکزی نیازمند بازسازی و مقاوم‌سازی هستند، افزود: متاسفانه مبلغ ناچیز تسهیلات دولتی حرکت اجرای این طرح را لاک‌پشتی و کند کرده و با این شرایط مشخص نیست بگوئیم در چه تاریخی می‌توانیم ادعا کنیم خانه‌های روستایی استان کاملا در برابر زلزله مقاوم هستند.
او ادامه می‌دهد: بالا بودن هزینه‌های ساخت‌وساز برای روستائیان باعث شد تا کمتر کسی انگیزه‌ای برای مقاوم‌سازی داشته باشد، این در حالیست که متاسفانه همواره در وقوع زلزله‌های اخیر مجبور شده‌ایم چند برابر اعتبارات لازم برای مقاوم‌سازی خانه‌های یک روستا را صرف جبران خسارت‌های وارده اعم از خسارت‌های مادی تا اجتماعی کنیم.
مدیرکل دفتر روستایی استان مرکزی بر ضرورت هماهنگی بین‌دستگاهی برای تحقق برنامه‌های مقاوم‌سازی روستایی تاکید کرد و افزود: اگر خواهان تحقق اهداف فراروی طرح مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی هستیم باید دریک همگرایی میان رسانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی ضمن فرهنگ‌سازی زمینه مشارکت روستائیان در اجرای این طرح را بالا ببریم.
سلیمانی با بیان اینکه شرایط و پراکندگی روستاهای نیازمند مقاوم‌سازی در استان متفاوت است، گفت: روستاهای شهرستان تفرش، کمیجان و بخش نوبران از اولویت‌های ما در مقاوم‌سازی روستایی هستند.
۴۰ درصد بافت شهری استان نیازمند مقاوم‌سازی
رئیس سازمان نظام مهندسی استان مرکزی نیز عقیده دارد که در حوزه شهری نیز حدود ۴۰ درصد ساختمان‌ها نیازمند مقاوم سازی هستند.
غلامحسین الله‌دادی با اشاره به بالا بودن هزینه‌های مقاوم‌سازی در شهرها افزود: بالا بودن هزینه‌های مقاوم‌سازی در شهرها باعث شده است که رغبت مردم بیشتر به سمت نوسازی برود، تا مقاوم‌سازی. لذا بیشتر شاهد تخریب و نوسازی منازل مسکونی در شهرها هستیم.
وی تشکیل سازمان نظام مهندسی را فصل‌الخطاب ساخت‌وسازهای غیرقانونی در شهرها می‌داند و معتقد است: با فعالیت سازمان نظام مهندسی امروز شاهد اجرای آخرین استانداردهای ساخت‌وساز در شهرها هستیم و این مسئله کمی از بار نگرانی ما را در هنگام بروز حوادث کم کرده است.
رئیس سازمان نظام مهندسی استان مرکزی با بیان اینکه ساختمان‌های ۲۰ سال پیش امروز نیازمند مقاوم‌سازی هستند، به این نکته هم اشاره کرد که عدم احساس زلزله در سال‌های اخیر باعث شده تا نتوانیم نظر دقیقی در خصوص پایداری یا عدم پایداری ساختمان‌ها در این شرایط داشته باشیم، اگرچه می‌کوشیم با رعایت دقیق استانداردها ساختمان‌هایی مقاوم در برابر زلزله داشته باشیم.
اگرچه به گفته رئیس سازمان نظام مهندسی استان تشکیل این سازمان فصل‌الخطاب ساخت و سازهای غیر قانونی در بطن شهرهاست، اما نباید از ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حاشیه شهرها هم غافل شویم. ساخت‌وسازهای غیرمجازی که ناشی از فقر است و در زمان وقوع حادثه می‌تواند خاطرات تلخی را برای شهروندان رقم بزند.
مشکلاتی که در زندگی شهرنشینی به شکلی خودنمایی می‌کند و در روستاها به شکل دیگر، زمان وقوع بلایای طبیعی چون زلزله قابل اندازه‌گیری نیست، اما قابل پیشگیری است و می‌توان با کمی برنامه‌ریزی و حساسیت به موضوع، خارج از صفحات تقویم، چاره‌ای اساسی برای آنها اندیشید.
