سازمان بین‌المللی الکتروتکنیک IEC
- شناسه خبر: 20437
- تاریخ و زمان ارسال: 2 دی 1396 ساعت 16:10
مهندس جواد جعفری، کارشناس برق
www.iran-earthing.com
سازمان بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC)
که در سال ۱۹۰۶ با همت دانشمندان، متخصصان و مجامع الکتروتکنیک کشورهای مختلف تأسیس شده است، وظیفه تدوین و انتشار استانداردهای بین‌المللی IEC در حوزه گسترده برق و الکترونیک و زمینه‌های مرتبط را برعهده دارد. مقر این سازمان تا سال ۱۹۴۸ در شهر لندن بود که از آن سال به بعد به شهر ژنو در کشور سوئیس منتقل شد. با توجه به روند جهانی ایجاد هماهنگی در استانداردهای ملی کشورهای مختلف و پذیرش هرچه بیشتر استانداردهای بین‌المللی از جمله IEC به عنوان پایه استانداردهای ملی و مبنای فعالیت‌های ارزیابی انطباق و گواهی محصولات برقی و الکترونیکی به منظور تسهیل تجارت بین‌المللی، در شرایط حاضر بیشترین تلاش کشورها مصروف مشارکت فعال در مراحل تدوین استانداردهای بین‌المللی می‌شود. بدین لحاظ اکثر استانداردهای ملی کشورهای مختلف هم اینک به طور فرآیندهایی براساس و معادل با استانداردهای IEC می‌باشند.
کمیته‌های ملی الکتروتکنیک (برق و الکترونیک) ۷۲ کشور مختلف جهان به صورت اصلی یا وابسته عضو سازمان IEC هستند و با احتساب ۶۴ کشور در حال توسعه، که هنوز به عضویت این سازمان در نیامده‌اند ولی با آن در ارتباط هستند، تعداد کشورهای عضو و مرتبط آن به ۱۱۶ می‌رسد. تعداد ۱۷۴ کمیته فنی و فرعی جهت پیشبرد فعالیت‌های فنی تدوین استانداردهای بین‌المللی IEC تشکیل شده است که تعداد مدارک استانداردی تدوین شده توسط این کمیته‌ها تا پایان سال ۲۰۰۸ در مجموع به ۶۰۲۷ عنوان بالغ شده است که شامل ۵۴۲۵ استاندارد بین‌المللی، ۱۹۵ مشخصات فنی، ۳۴۰ گزارش فنی و ۶۳ سند PAS است.
کمیته ملی برق و الکترونیک ایران (INEC) به منظور ساماندهی مشارکت جمهوری اسلامی ایران در فعالیت‌های سازمان بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC) و همکاری با سایر سازمان‌های مرتبط در سطح بین‌المللی، منظقه‌ای و ملی تحت حمایت و نظارت مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تشکیل شده است. این کمیته یکی از اعضای اصلی سازمان بین‌المللی الکتروتکنیک(IEC) است. برطبق اساس‌نامه سازمان IEC هر کشوری که متقاضی عضویت در آن سازمان باشد، باید کمیته ملی برق و الکترونیک متشکل از افراد و گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌ربط آن در کشور تشکیل شود. این امر در جمهور‌ی‌اسلامی‌ایران با تشکیل کمیته ملی برق و الکترونیک ایران (INEC) محقق شد.
استاندارد IEC که در اروپا و بیشتر کشورهای جهان بکار می‌رود فقط شامل فضاهایی است که در آنها گازها و بخارات قابل اشتعال وجود داشته Class1 استاندارد NEC را شامل می‌شود و در صنایع شیمیایی و هیدروکربنی کاربرد دارد. در این استاندارد فضاها برحسب میزان گازهای قابل‌اشتعال به سه Zone یا منطقه تقسیم‌بندی می‌شوند که عبارتند از:
Zone 0: فضاهایی است که در آن گاز و هوای قابل‌اشتعال موجود بوده و برای مدت طولانی وجود خواهد داشت (بیش از ۱۰۰۰ ساعت در سال) این فضا در استاندارد آمریکایی Divisional1 محسوب می‌شود. لازم به یادآوری است که معمولا در Zone 0 هیچ الکتروموتور ضد انفجار یا تجهیزات برقی نصب نمی‌گردد.
Zone 1: فضاهایی است که در آن مخلوط گاز و هوا به میزان قابل‌اشتعال در شرایط عادی بهره‌برداری به طور متناوب وجود ندارد (بین ۱۰ تا ۱۰۰۰ ساعت در سال). این فضاها نیز در Divisional1 قرار می‌گیرند.
Zone 2: فضاهایی است که در شرایط عادی بهره‌برداری مخلوط گاز و هوا به میزان قابل‌اشتعال وجود نداشته و یا در صورت وجود برای مدت کوتاهی تداوم خواهد داشت (بین ۱ تا ۱۰ ساعت در سال). این فضاها در Divisional2 قرار می‌گیرند.
روش کدبندی براساس استاندارد اروپایی IEC:
ابتدا در این روش علامت ضد انفجار (Ex) و سپس به ترتیب نوع حفاظت موتور گروه‌‌بندی گازی دستگاه (I’II) و تقسیم‌بندی آن حداکثر درجه حرارت مجاز سیستم و در انتها شماره IP آورده می‌شود. به عنوان مثال: Exd II C T4 IP55 نمونه‌ای از استاندارد اروپایی است. کلیه تجهیزات برقی مطابق استاندارد فوق با مشخصات زیر کدگذاری می‌گردند.
EEx
توجه ۱: عبارت EEx مشخص کننده الکتروموتورهای قابل‌استفاده در مناطق خطرناک انفجاری بوده و نشان‌دهنده ضد انفجار بودن الکتروموتور است.
توجه ۲: حروف نشان‌دهنده نوع حفاظت موتور که به شرح زیر است. درست بعد از EEx نوشته می‌شود.
:EExdدر این تجهیز ضد انفجار اگر جرقه یا احتراقی صورت گیرد، به هیچ وجه به خارج تجهیز انتشار نیافته و باعث احتراق در محیط نمی‌گردد. این تجهیزات دارای پوشش و پوسته ضخیمی بوده و وزن آنها بیشتر از مدل‌های ضدانفجار مشابه دیگر است. محدوده کاری این تجهیزات در Zone و محیط‌های انفجاری خطرناک می‌باشد.
EExde: نشان‌دهنده این است که علاوه بر تجهیز، ترمینال آن ضد انفجار بوده و از امنیت بالاتری برخوردار است.
EExp: در این تجهیزات ضدانفجار محیط داخلی تجهیز توسط هوا یا یک گاز بی‌اثر تحت فشار قرارگرفته و بدین‌ترتیب اتمسفر خارجی جدا می‌شود و احتمال بروز انفجار در محیط بیرونی کاهش‌یافته یا از آن جلوگیری می‌شود. این موتورها را می‌توان در حوزه کاری ۱ مورد استفاده قرار داد.
EExn: به این تجهیزات ضدجرقه نیز می‌گویند و در ساخت آنها تمهیداتی در نظر گرفته شده تا در هنگام کار در شرایط عادی و غیرعادی هیچگونه جرقه‌ای (که باعث احتراق اتمسفر انفجاری محیط گردد) ایجاد نشود. درجه انفجاری EExn پایین‌تر از EExd بوده و در حالی‌که در حوزه ۲ محیط‌های انفجاری کاربرد دارد در حوزه ۱ استفاده نمی‌گردد.
EExdتجهیزات مشابه EExn بوده که تمهیدات سختگیرانه‌تری برای بهبود در شرایط کاری آنها انجام گرفته است. این موتورها نیز که در حوزه ۲ کاربرد دارند در شرایط خاص در حوزه ۱ نیز استفاده می‌شوند.
نکته: کلیه تجهیزات ضدانفجار باید دارای گواهینامه از آزمایشگاه‌های معتبر باشند.
