آیین نامه حفاظتی مواد خطرناک و مواد قابل اشتعال و مواد قابل انفجار
- شناسه خبر: 21559
- تاریخ و زمان ارسال: 2 خرداد 1397 ساعت 12:00
قسمت اول – تعاریف و اصطلاحات
الف – در این آیین نامه مایع قابل اشتعال به مایعاتی اطلاق میشود که نقطه اشتعال آنها از صد درجه سانتیگراد (۲۱۲ درجه فارنهایت) کمتر باشد.
ب – مایعاتی که نقطه اشتعال آنها از ۱۰۰ درجه سانتیگراد بیشتر باشد مایع غیرقابل اشتعال نامیده میشود.
ج – «مخزن روی زمین» به مخازنی اطلاق میشود که هیچ قسمت از آن از سطح زمین طبیعی پایینتر نباشد.
د – «مخزن مدفون» به مخازنی اطلاق میشود که کاملاً در زمین مدفون شده و سقف آن با قشری به ضخامت حداقل ۶۰ سانتیمتر از خاک مستور شده باشد.
هـ – «مخزن نیمه مدفون» به مخازنی اطلاق میشود که کلیه یا قسمتی از آن در داخل زمین قرار گیرد و در صورتی که کلیه مخزن درون خاک باشد قشر خاک روی سقف مخزن کمتر از ۶۰ سانتیمتر باشد.
و – «فیبر» اصطلاحاً عبارت از الیاف مقاومی است که دارای ریشه معدنی – نباتی و یا حیوانی باشد.
ز – «گرد و غبار» به ذرات جامدی اطلاق میشود که میتواند به اطراف پراکنده شود و یا در هوا معلق بماند و منشاء تولید این ذرات نتیجه عملیات گوناگون از قبیل کوبیدن، قطع کردن، الک کردن، سائیدن، انفجار یا از هم پاشیدن مواد آلی و غیرآلی مثل ذغال سنگ، فلزات و املاح آنها و همچنین حبوبات، غلات، چوب و غیره است.
ح – دود به ذرات جامد معلق اطلاق میشود که در اثر تراکم گازها و یا تبخیر فلزات در حال ذوب و یا احتراق ناقص سوختها و مواد آلی دیگر بوجود بیاید و با مواد اولیه آنها متفاوت میباشد.
ط – گاز به ذراتی اطلاق میشود که مانند هوا شکل و حجم ثابتی نداشته لیکن استعداد گسترش غیرمحدود دارد و ممکن است آن را به وسیله ازدیاد فشار و یا کاهش حرارت به صورت مایع و یا جامد درآورد.
ی – مه به قطرات مایع معلق اطلاق میشود که به وسیله تراکم از حالت گازی به حالت مایع یا پخش مایع به صورت ذرات ریز در فضا بوجود میآید.
ک – بخار به حالت گازی موادی اطلاق میشود که در شرائط معمولی (یک آتمسفر فشار و ۱۵ درجه سانتیگراد) مایع و یا جامد هستند. این بخار در اثر ازدیاد فشار و یا کاهش گرما به صورت اولیه در میآید.
قسمت دوم – مواد خطرناک و زیان بخش
فصل اول – مقررات عمومی
ماده ۱: در کارگاههایی که مواد خطرناک و زیان بخش به صورت جامد، مایع یا گاز تهیه حمل و نقل و یا مصرف میشود و همچنین در مکانهایی که مواد قابل اشتعال یا موارد قابل انفجار گردهای سمی و مضر و مواد تحریک کننده تولید و یا پخش میشود باید مواد این آییننامه مورد رعایت قرار گیرد.
ماده ۲: عملیات مخاطرهآمیز باید حتی الامکان در اطاقها و بناهای مجزا با حداقل نفرات و رعایت احتیاطات کامل و مخصوص انجام گیرد مگر اینکه مقام فنی صلاحیتدار ترتیب دیگری را مقرر داشته باشد.
ماده ۳: عملیات مخاطرهآمیز باید در دستگاههای سر بسته انجام گیرد تا از تماس اشخاص با مواد زیان بخش و از انتشار گرد، فیبر، دود، گاز، مه و بخار در هوای کارگاه که کارگران در آن مشغول کار هستند جلوگیری شود.
ماده ۴: در صورتی که بکار بردن دستگاههای سر بسته مقدور نباشد گرد و غبار گازها دود و ابخره زیان بخش را باید در همان لحظه تولید یا در نزدیکترین فاصله از مرحله تولید بهوسیله دستگاه سرپوش مکنده با دودکشهای مخصوص از محیط کارگاه خارج نمود.
ماده ۵: برای کارگرانی که با مواد خطرناک و زیان بخش کار میکنند باید حفاظی متناسب با نوع کاری که انجام میدهند تهیه گردد و کارگران موظفند آنها را در موقع کار مورد استفاده قرار دهند.
تبصره – جهت محافظت کارگران از مواد خطرناک نباید فقط به تجهیزات حفاظتی شخصی متکی بوده بلکه علاوه بر تجهیزات مذکور باید به وسائل و تدابیر قطعی برای رفع مخاطرات توسل جست مگر در فعالیتهای غیر مستمر و اتفاقی و پراکنده که ممکن است وسایل حفاظتی شخصی به تنهایی کافی باشد.
فصل ۲- علایم مشخصه برای وسایل و ظروف
ماده ۶: هر نوع ظرف بزرگ و کوچک و وسایل دیگری که مواد خطرناک در آنها نگهداری میشود باید:
الف – دارای رنگ ساده و مشخصی باشد.
ب – با نصب پلاک محتویات داخل آن شناسانده شود.
ج – دستورالعملهای لازم برای بکار بردن محتویات آن به نحو بیخطر و بدون زیان همراه داشته باشد.
فصل ۳- آزمایش هوا
ماده ۷: هوای کارگاهها باید بطور متناوب در فواصلی که لازم باشد مورد آزمایش و کنترل قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که غلظت گرد و غبارهای سمی و همچنین ذرات فیبرها و یا دود و ابخره از حد مجاز تجاوز ننماید و این حد مجاز از طرف مقامات صلاحیتدار فنی تعیین و دائماً با گذشت زمان و پیشرفت بهداشت کار قابل تجدید نظر است.
تبصره – دستگاههای تهویه و تبادل هوا از حیث ساختمان و کیفیت نصب و طرز کار باید متناسب با وضع کار و کارگاه باشد.
فصل ۴- جلوگیری از تراکم گرد و غبار
ماده ۸: کلیه قسمتهای ساختمان و وسایل اطاقهاییکه در آن گرد و غبار مضر به وجود میآید باید به نحوی طرح و نصب شوند که حتی الامکان فاقد سطوح گرد و غبار گیر باشد کلیه قسمتهای این گونه کارگاهها باید بطور مستمر تمیز و گردگیری شود.
ماده۹:کف اطاقها باید حتیالامکان صاف و هموار بوده تا نظافت آن بهسهولت مقدور باشد.
تبصره – از گستراندن قطعات بی تناسب لینولئوم و قرار دادن صفحات فلزی و اشیاء دیگری که گرد و غبار بتواند زیر آن متراکم شود باید خودداری کرد.
قسمت سوم – مواد قابل استعمال و مواد قابل انفجار
فصل ۱- مقررات عمومی
ماده ۱۰: عملیاتی که احتمال خطر انفجار و یا اشتعال دارد باید در ساختمانهای جداگانه به فواصلی که از طرف مقام صلاحیتدار تعیین شود یا در اطاقهاییکه بهوسیله دیوار ضد حریق از نوع مجاز از یکدیگر جدا باشند صورت گیرد.
ماده ۱۱: در و پنجرههای اماکن فوق باید خودکار باشد که در موقع خطر خود بخود بسته شوند و در مقابل اشتعال و انفجار مقاومت داشته باشد.
ماده ۱۲: در اطراف ابنیه مذکور و در فاصلهای که از طرف مقام فنی صلاحیتدار تعیین میشود به هیچوجه کوره آتش و دستگاه خشک کن و هر گونه منبع تولید جرقه و حرارت نباید وجود داشته باشد.
ماده ۱۳: ابنیهای که در آنجا مواد قابل انفجار تهیه، نگهداری و یا مصرف میشود باید دارای دریچه انفجار باشد این دریچهها از مواد سبک غیر قابل اشتعال (مثلاً شیشه به ضخامت ۲ میلیمتر) و با پنجرههای لولایی در بدنه و سقف ساخته شود که در نتیجه فشار به خارج باز شود. سطح دریچههای انفجار باید به ترتیب زیر پیشبینی شود.
الف – یک متر مربع برای ۲۴ متر مکعب فضا در ساختمانهایی که از بتن مسلح قوی ساخته شده است.
ب – یک متر مربع برای ۲۰ متر مکعب در ساختمانهایی که از بتن مسلح ضعیف ساخته شده است.
ج – یک متر مربع برای ۱۵ متر مکعب فضا در ساختمانهای سبک.
ماده ۱۴: کف اطاقهایی که در آن مواد قابل اشتعال و مواد قابل انفجار تهیه و یا انبار و یا مصرف میشود باید:
الف – غیر قابل اشتعال و غیر قابل نفوذ باشد.
ب – از مواد و مصالحی ساخته شده باشد که سقوط یا اصطکاک اشیاء روی آن موجب تولید جرقه نشود.
فصل ۲- پیشگیریهای لازم در مورد تراوش و یا سرازیرشدنمایعات
ماده ۱۵: موسساتی که مایعات قابل اشتعال تولید و یا مصرف میکنند باید دارای مخزن مخصوص باشند که در صورت لبریز شدن و یا پیدایش نقصی در ظروف بتوان مایع ریخته شده را به مخزن مزبور انتقال داد.
ماده ۱۶: مخازن و انبارهایی که در آن مایعات قابل اشتعال و انفجار وجود دارد باید بهوسیله دیوار یا خاک ریزهای غیر قابل نفوذ که دارای ظرفیت متناسب برای گنجایش تمام مایع باشد محصور گردد و نیز به قسمی ساخته شود که مایعات مزبور در نتیجه حریق یا علل دیگر نتواند به هیچوجه از محوطه محصور خارج و در اطراف پخش گردد.
فصل ۳- راههای خروجی
ماده ۱۷: در نقاطی از کارگاهها که مواد قابل اشتعال یا مواد قابل انفجار تولید و یا مصرف و یا نقل و انتقال داده میشود باید راههای خروجی کافی و یا وسایل لازم در نقاط متناسب پیشبینی شود تا در مواقع بروز خطر افرادی که در آن قسمت بکار اشتغال دارند بتوانند خود را نجات دهند.
تبصره – این وسایل فرار باید لااقل شامل دو معبر خروجی بوده و درهایی داشته باشد که به خارج باز گردد و به هیچوجه در معبرها مانعی وجود نداشته باشد.
فصل ۴- تجهیزات الکتریکی
ماده ۱۸: کلیه تجهیزات الکتریکی اینگونه کارگاهها باید با آییننامه حفاظتی تاسیسات و وسایل الکتریکی مصوب شورایعالی حفاظت فنی مطابقت داشته باشد.
فصل ۵- منع استعمال دخانیات و غیره
ماده ۱۹: استعمال دخانیات و همراه داشتن کبریت و وسایل روشنایی غیر محفوظ و اشیاء مولد آتش و جرقه و هر قسم ماده دیگری که بتواند ایجاد انفجار و حریق نماید و در این قبیل کارگاهها و منطقه حریم آن اکیداً ممنوع است. نقاط ممنوعه باید بهوسیله تابلو و یا علایم دیگری که به خوبی دیده شود مشخص گردد.
فصل ۶- حرارت
ماده ۲۰: دستگاههای گرم کننده در این محلها باید دارای حفاظ مناسبی باشد که موجب اشتعال بخارها و یا غبارها و سایر مواد قابل اشتعال نشود.
ماده ۲۱: رادیاتورهای گرم کن باید:
الف – صاف و بدون پره باشد.
ب- حداقل۱۵سانتیمتر (۶اینچ) از دیوارهای چوبیو مواد غیرقابل احتراق فاصله داشتهباشد.
ج – دارای حفاظی باشد که مانع نشستن گرد و غبار و پاشیده شدن مایعات قابل اشتعال و قابل انفجار روی سطح بدنه رادیاتور باشد.
ماده ۲۲: در نقاطی که مواد قابل اشتعال بسیار فرار تهیه، نگاهداری یا بکار، برده میشود باید ترتیبات مخصوص پیشبینی گردد تا حرارت محیط کار از حد مجازی که از طرف مقام فنی صلاحیتدار تعیین میشود تجاوز ننماید.
فصل ۷- الکتریسیته ساکن
ماده ۲۳: در عموم ابنیه مورد بحث بایستی آژیرهای خودکار موثری به منظور اعلام خطر آتشسوزی از نوعی که مقام صلاحیتدار مناسب بداند نصب گردد.
فصل ۱۰- دستگاههای آتش نشانی
ماده ۲۴: در عموم ابنیه مورد بحث این آییننامه باید یک یا چند نوع خاموش کننده دستی و یا چرخدار بنا بر تجویز مقام صلاحیتدار وجود داشته و طرز بکار بردن آن نیز در محل دید مامورین قرار گرفته باشد.
ماده ۲۵: کلیه تجهیزات آتش نشانی باید:
الف – همیشه آماده بکار و سالم باشد.
ب – هر سه ماه یکبار مورد بازدید و رسیدگی قرار گیرد.
ماده ۲۶: برای بکار بردن خاموش کنندهها موسسه مربوطه موظف است تعدادی از کارکنان خود را برای این منظور آموزش دهد.
فصل ۱۱- تجهیزات دستگاههای مولد مواد قابل اشتعال
ماده ۲۷: کلیه دستگاههای مولد گاز و دود و ابخره و گرد و غبارهای قابل اشتعال و قابل انفجار تا آنجا که از لحاظ فنی قابل عمل باشد باید:
الف – در محفظه مناسبی نصب شود.
ب- مجهز بهوسائل یادستگاههای لازم برایتهویه و اخراج موادمزبور از محوطه کارگاهباشد.
ج – عاری از عوامل ایجاد جرقه باشد.
د – دارای ساختمان ضد انفجار یا مجهز به وسائل تخفیف انفجار و همچنین دارای وسایل دیگری باشد که از شدت انفجار جلوگیری کند.
فصل ۱۲- نقل و انتقال مایعات قابل اشتعال
ماده ۲۸: در صورتی که تخلیه و انتقال مایعات قابل اشتعال بهوسیله گاز انجام گیرد باید این گاز از لحاظ شیمیایی بی اثر و غیر قابل اشتعال باشد.
ماده ۲۹: انتقال مایعات قابل اشتعال به داخل مخازن و یا ظروف باید بهوسیله لولههایی انجام گیرد که به کف یا جدار نزدیک به کف متصل باشد و این لولهها با ظروف مزبور دارای اتصال الکتریکی باشد.
ماده ۳۰: دستگاههایی که برای انتقال مایعات قابل اشتعال از یک مخزن یا ظرف سر بسته به یک مخزن یا ظرف سربسته دیگر بکار میروند باید دارای لولههای برگشت بخار باشد.
فصل ۱۳ – مجاری فاضلاب
ماده ۳۱: کارگاههایی که مایعات قابل اشتعال تولید نقل و انتقال و یا مصرف میکنند باید دارای مجاری فاضلاب با شرائط زیر باشد:
الف – داشتن ظرفیت کافی برای تخلیه آب کلیه منابع موجود.
ب- ارتباط با حوضچههای جداکننده متناسب برای جدا کردن مایعات قابل اشتعال از آب.
فصل ۱۴ – جمع آوری گازها و بخارها
ماده ۳۲: گازها و بخارهایی که ضمن تهیه مایعات قابل اشتعال به وجود میآید باید بطریقی که متضمن مخاطرهای نباشد جمع آوری و مصرف شود.
تبصره – در صورتی که گازهای مزبور قابل مصرف نباشد باید بهوسیله سوزاندن آنها را معدوم نمود.
فصل ۱۵ – جلوگیری از اختلاط مخاطرهانگیز گازها
ماده ۳۳: در کارگاههایی که انواع مختلف گاز تولید میشود در صورتی که اختلاط آنها موجب فعل و انفعال شیمیایی و یا خطر انفجار داشته باشد بایستی دستگاههای تولید کننده هر نوع از این گازها با یکدیگر مجزا بوده و هر کدام در اطاقهایی نصب شوند که از اطاقهای دیگر که مخصوص انواع دیگر گازها هستند بهوسیله یک فضای باز به وسعت کافی یا بهوسیله دیوارهاییکه در مقابل انفجار استقامت دارند از یکدیگر فاصله داشته باشند.
تبصره – تولید هیدروژن و اکسیژن، هیدروژن و فلوهیدروژن و کلر از طریق الکترولیز بطور استثناء ممکن است در یک اطاق انجام گیرد مشروط بر آنکه از اطاقهای دیگر که اختصاص به تولید گازهای دیگر دارند دارای فاصله کافی باشد.
قسمت چهارم – طریقه انبار کردن مواد خطرناک
فصل ۱- مقررات عمومی
ماده ۳۴: مواد قابل انفجار تجارتی مایعات قابل اشتعال گازهای فشرده ذغال سنگ و سایر مواد اشتعال را باید طوری انبار کرد که با مقررات آییننامه (پیشگیری و مبارزه با آتشسوزی در کارگاهها قابل انطباق باشد).
ماده ۳۵: مواد شیمیایی که در اثر مجاورت با یکدیگر احتمال فعل و انفعالاتی داشته و در نتیجه تولید ابخره یا گازهای خطرناک مینمایند و یا سبب آتش سوزی و انفجار میشوند باید در انبارهای مجزا و یا بطور مطمئن دور از یکدیگر انبار شوند.
فصل ۲- مخزن انبار مایعات قابل اشتعال
ماده ۳۶: کلیه مخازن مایعات قابل اشتعال باید مجهز به لوله پر کنندهای باشد که با کف مخزن مربوط بوده وضمناً دارای اتصال برقی با آن باشد.
ماده ۳۷: انبار کردن مایعات قابل اشتعال در مخازن روی زمینی بایستی موکول به اجازه مقام صلاحیتدار باشد.
ماده ۳۸: مقدار مایعات قابل اشتعال که در مخازن زیر زمینی انبار میگردد باید با رعایت فاصله مخزن از ساختمانهای مجاور یا محلی که بعداً ایجاد ساختمان خواهد شد معین گردد بهطوریکه در اثر حمل و نقل یا پر کردن و یا خالی کردن آتش سوزی و یا انفجار ساختمانهای مزبور را تهدید ننماید.
ماده۳۹: انبارکردن مایعات قابل اشتعال درمخازن رویزمینی بایدطبق شرایطزیرانجامگیرد.
الف – مخزن در روی پایه غیر قابل اشتعال و به فاصله حداقل ۲۰ متر از ساختمانهای مجاور نصب شده باشد.
ب – زمین اطراف مخزن گود و یا وصل به حوضچههایی باشد که در صورت سوراخ شدن و یا پارگی دیوار مخزن گنجایش محتویات آن را طبق شرایط زیردار باشد:
۱- ده درصد بیش از ظرفیت مخزن در صورتی که مخزن منحصر به فرد باشد.
۲- هشتاد درصد ظرفیت دو یا چند مخزن در صورتی که ظرفیت این مخازن که دارای یک گود یا حوضچه مشترک هستند از ۰۰۰،۲۵۰ لیتر تجاوز نکند.
۳- پنجاه درصد ظرفیت دو یا چند مخزن در صورتی که از ۰۰۰،۲۵۰ لیتر تجاوز نماید.
ج) با تجهیزات آتش نشانی مناسب و کافی مجهز باشد.
د) مخزن طوری ساخته شده باشد که امکان پیدایش فشار یا خلا در روی سطح مایع وجود نداشته باشد.
هـ) بر ضد صاعقه محافظت شده باشد.
ماده ۴۰: مخازن مدفون مواد قابل اشتعال باید دارای شرایط زیر باشد.
الف – در زیر خاک یا وضع محکم و ثابتی قرار گیرد بهطوریکه سقف آن با قشری به ضخامت حداقل ۶۰ سانتیمتر خاک مستور شده باشد.
ب – بدنه خارجی مخزن در مقابل زنگ زدگی محافظت شود.
ج – لوله پر کننده آن به خارج ساختمان ادامه داشته و دهانه آن بغیر از مواقع پر کردن بسته و قفل باشد.
د- بجز ازراه یکلوله تهویه کهبایستی همیشه بازنگاهداشتهشود بافضای خارج مربوطنباشد.
هـ- دارای یک لوله اندازهگیری میزان مایع محتوی مخزن باشد که در غیر مواقع اندازهگیری سرآن بسته و قفل شده باشد.
و – این مخازن برای فشار حداقل ۷ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع مقاومت داشته باشد.
ماده ۴۱: لوله تهویه باید حائز شرایط زیر باشد.
الف – ارتفاع آن از سطح زمین لااقل ۵/۲ متر باشد.
ب – از دودکشها – منابع حرارت و اماکنی که در آنجا شعله پخش میشود و یا نقاطی که ممکن است بخار در آن جمع و متراکم گردد به قدر کافی دور باشد.
ج – قطر آن از ۲۰ میلیمتر تجاوز نکند مشروط بر اینکه لوله برگشت بخار در مخازن وجود داشته باشد و در غیر این صورت قطر آن لااقل ۲۵ میلیمتر باشد.
ماده ۴۲: اگر مخزن برای نگهداری مایعی استعمال شود که نقطه اشتعال آن از حداکثر حرارت محیط پایینتر باشد باید اقدامات لازم به عمل آید تا از پیدایش مخلوط قابل انفجار بخار و هوا در داخل مخزن جلوگیری شود و یا در انتهای لوله تهویه که در فضای آزاد قرار دارد دستگاه شعله خفه کن نصب گردد.
فصل ۳- مخازن مایعات خطرناک غیر قابل اشتعال
ماده ۴۳: مخازن روی زمین که برای انبار کردن مایعات خطرناک غیر قابل اشتعال بکار میرود باید دارای شرائط زیر باشد:
الف – بطریقی نصب میشود که هر گونه نشتی در هر قسمت مخزن قابل رویت باشد.
ب – اطراف مخازن بحد کافی دارای خاکریز، گودال و یا حوضچهای باشد که محتویات بزرگترین مخزن در صورت ترکیدن درون آن جای بگیرد.
ج – بدنه مخزنها به نحوی رنگ شود تا در اثر رطوبت و یا دود و بخار زنگ زدگی و خوردگی پیدا نکند.
د – دارای پلکان و یا نردبان قائم ثابت و همچنین پاگردهای مناسب باشد بهطوریکه دسترسی به قسمتهای لازم مخزن ممکن گردد.
تبصره – پلکانها و پاگردها باید دارای نرده مناسب و نردبانهای در صورتی که مرتفع باشد مجهز به حلقههای حفاظتی باشد و کف پاگردها بهتر است از آهن مشبک ساخته شود.
ماده ۴۴: مخازن روی زمینی مایعات خطرناک غیر قابل اشتعال در صورت ضرورت باید بطور مناسبی در مقابل سرما محافظت شود.
ماده ۴۵: مخازن مایعات خطرناک غیر قابل اشتعال باید در محلی قرار گیرد که زیر آن محل عبور و مرور نباشد.
ماده ۴۶: در مورد مخازن مایعات خطرناک غیر قابل اشتعال در ساختمانهای زیرزمینی رعایت شرائط زیر الزام آور است.
الف – زیرزمین باید از بتون یا مصالح ساختمانی ساخته شده باشد و فاصله دیوارها از مخزن به ترتیبی باشد که یک نفر به آسانی بتواند اطراف مخزن عبور نماید.
ب – این قبیل مخازن را باید ۳۸ تا ۴۵ سانتیمتر بالاتر از کف زیرزمین نصب نمود.
ماده ۴۷: زیرزمینهایی که برای مخازن مدفون حاوی مایعات خطرناک غیر قابل اشتعال ساخته میشود باید سرپوشیده و فاقد رطوبت و دارای نردبان ثابت باشد.
ماده ۴۸: کلیه شیرهای کنترل مخازن نیمه مدفون که برای مخازن مایعات خطرناک غیر قابل اشتعال بکار میرود باید دارای شرائط زیر باشد:
الف – به ترتیبی نصب شود که بتوان آن را از خارج باز و بسته نمود.
ب – دارای قفلی باشد که از خارج قابل باز و بسته شدن باشد.
ماده ۴۹: قبل از آنکه کارگران برای تعمیر یا نظافت وارد زیرزمین مخازن شوند باید لولههای مربوط به مخزن را بسته و با سنجش گاز از بی خطر بودن هوای زیرزمین اطمینان حاصل نمود.
ماده ۵۰: مخازن مایعات خطرناک غیر قابل اشتعال باید:
الف – روی سکویی نصب شده باشد که در مقابل اثرات شیمیایی داخل مخزن مقاومت داشته باشد.
ب – دارای لوله مخصوص سرریز باشد تا مایعات اضافی را به محل مناسبی منتقل نماید.
ماده ۵۱: مخازنی که برای انبار کردن مایعات محرق و خورنده بکار میرود باید دارای لولههای زیر باشد:
الف – یک لوله سرباز در بالاترین نقطه مخزن با قطر حداقل ۵ سانتیمتر.
ب – یک لوله زیر آب در پایینترین نقطه مخزن برای تخلیه احتمالی محتویات آن در محل مناسب.
ج – یک لوله برای پر کردن مخزن در بالا.
د – یک لوله مصرف به ارتفاع ۱۵ سانتی متر از کف مخزن.
فصل ۴- انبار کردن بشکهها یا ظروف محتوی مایعات خطرناک
ماده ۵۲: بشکهها یا ظروف محتوی مایعات خطرناک قابل اشتعال باید در انبارهایی نگهداری شود که دارای مشخصات زیر باشد:
الف – کف و بدنه و سقف انبار از مصالح نسوز ساخته شده باشد.
ب – کف انبار دارای شیب کافی و بهوسیله زیر آب به حوضچه مخصوص وصل باشد.
ج – دیوارها تا ارتفاع ۵/۷ سانتیمتر و همچنین کف از بتن یا مصالح غیر قابل نفوذ ساخته شده باشد.
ماده ۵۳: بشکهها یا ظروف مایعات خطرناک باید در سکوهای سیمانی، بتونی، آجری و یا جایگاههای فلزی نگاهداری شود.
ماده ۵۴: بشکههای محتوی اسید باید در محل خنکی انبار شود. سرپیچ این بشکهها را باید با احتیاط کامل برای تخفیف فشار داخل بشکه باز کرد و دوباره بست و این عمل را هفتهای یکی دوبار در صورت لزوم تکرار نمود.
ماده ۵۵: بشکهها یا ظروف خالی را که به منظور پر کردن مجدد از مایعات خطرناک انبار میکنند باید:
الف – چنانچه مخصوص پر کردن مایعات قابل اشتعال است دارای سرپیچ و یا روپوش محکمی باشد که مانع از خروج بخار مایعات مذکور شود.
ب – چنانچه برای پر کردن اسید و یا سایر مایعات غیر قابل اشتعال بکار رود قبلاً تمیز و خشک شده باشد.
ج – بشکههای خالی را از هر نوع که باشد از بشکه پر جدا انبار کنند.
ماده ۵۶: چنانچه بشکهها و یا ظروف مایعات خطرناک غیر قابل اشتعال برای بکار بردن مجدد قابل مصرف نباشد باید آنها را در هم کوبیده و یا پاره و غیر قابل استفاده نمود و در مورد بشکهها و ظروف مایعات قابل اشتعال باید قبل از پاره کردن آنها را با بخار آب کاملاً شسته و خشک نمود.
ماده ۵۷: بشکهها و ظروفی که برای مایعات خطرناک بکار میرود باید قبل از پر کردن از نظر نشت و سایر نقائص بطور دقیق مورد معاینه قرار گیرد و اگر باید با مایع دیگری پر شود قبلاً با محصول خنثی کننده و بخار آب و یا آب جوش کاملاً شسته شده و خشک گردد و بعداً مورد استفاده قرار گیرد.
تبصره – برای بازدید داخل بشکهها اگر احتیاج به استفاده از چراغ برق گردان باشد باید این قبیل چراغها با مقررات آییننامه حفاظتی تاسیسات و وسایل الکتریکی در کارگاهها قابل انطباق باشد.
فصل ۵- قرابههای اسید
ماده ۵۸: قرابههای حاوی اسید را باید در سبد یا جعبه بطور منفرد گذاشت و اطراف آن را با الیاف قابل احتراق پوشاند.
ماده ۵۹: قرابههای حاوی اسید را باید در اطاق مجزا که دارای کف بتونی پوشیده با ماده ضد اسید و دارای زیر آب متصل به حوضچه باشد نگهداری نمود.
ماده ۶۰: قرابههای حاوی اسید را نباید روی هم چید اما میتوان آنها را در قفسه بندی روی هم قرار داد.
ماده ۶۱: برای حمل و نقل قرابههای اسید به داخل و یا خارج انبار باید از چرخ دستی یا وسایل ناقلهایکه لااقل دارای دو چرخ است استفاده نمود.
ماده ۶۲: قبل از انبار کردن قرابههای خالی اسید باید آنها را از طریق واژگون قرار دادن روی لوله آب که جریان آب را از پایین به بالا میباشد، شستشو داده آنها را خشک نمود.
ماده ۶۳: قرابههای پر را باید دور از قرابههای خالی و جدا از یکدیگر انبار کرد.
ماده ۶۴: قرابه اسید سبد و یا جعبه آن باید قبل از پر کردن از نظر سالم بودن مورد بازدید قرار گیرد.
فصل ۶- سیلو کردن مواد شیمیایی خشک
ماده ۶۵: مواد شیمیایی خشک به مقدار زیاد باید در سیلوهایی ذخیره شود که از قسمت تحتانی آن قابل برداشتن باشد، دهانه سیلو که قیفی شکل است باید از آهن مشبک به نحوی پوشیده شود که دخول مواد از روی شبکههای آن امکان داشته باشد ولی از سقوط احتمالی کارکنان به داخل سیلو جلوگیری بعمل آید.
ماده ۶۶: در صورتی که ورود کارگری به داخل سیلوهای مواد شیمیایی خشک ضرورت داشته باشد باید کارگر مزبور دارای وسایل حفاظ انفرادی از قبیل عینک – ماسک ضد گرد و یا ماسک تنفسی کلاه مخصوص برای پوشش سر و گردن و سربند، دستکش و همچنین مجهز با کمربند و بند نجات باشد و بند نجات را به نقطه ثابت و محکمی ببندد و ضمناً کارگر دیگری در بیرون سیلو در تمام مدت کار ناظر و مواظب باشد تا در صورت لزوم به او کمک نماید.
ماده ۶۷: قبل از ورود کارگران به داخل سیلوهای مواد شیمیایی خشک باید ورود مواد را بهداخل سیلو کاملامتوقف و برای جلوگیری از وروداتفاقی آننیز پیشبینیهایلازمبعملآید.
ماده ۶۸: برای امکان دسترسی به کلیه قسمتهای داخلی و خارجی سیلوهای مواد شیمیایی این قبیل مخازن باید مجهز به نردبان ثابت و پلکان و پاگرد و معبرهای لازمه که دارای نرده است باشد.
ماده ۶۹: سیلوهایی که برای انبار کردن مواد قابل احتراق خشک بکار میرود باید از ماده نسوز ساخته شده و مجهز به سرپوش و وسایل لازم برای تهویه باشد.
ماده ۷۰: در جاییکه مواد خشک بهمقدار زیاد به صورت توده انباشته و با دست برداشته میشود هنگام برداشتن مواد از خالی کردن زیر توده انباشته شده باید خودداری گردد.
ماده ۷۱: در مواردی که از مواد خشک انبار شده امکان تشکیل یا انتشار مخلوط قابل انفجار یا سمی داده شود باید احتیاطهای مخصوص برای پیشگیری از پیش آمدهای غیر مترقبه بعمل آید.
