مقاله(قسمت آخر)

اصول مکان‌یابی سکونتگاه موقت پس از وقوع زلزله احتمالی در شهر تهران طرح ها و اسناد فرادست محله بریانک

شناسه خبر: 21279
تاریخ و زمان ارسال: 18 اسفند 1396 ساعت 12:00

طرح ها و اسناد فرادست محله بریانک – هفت چنار

-۹-۱٫ طرح تفصیلی منطقه ۱۰ تهران

در گزارش مربوط به مطالعات سوانح طبیعی طرح تفصیلی منطقه ۱۰، خلاصه ای از مطالعات و یافته های جایکا در زمینه خطرات زلزله در منطقه منعکس و در پایان آن نکات مهمی در زمینه کاهش اثرات مخرب زلزله ارایه شده است که شامل تقویت سازه های ضعیف ساختمانهای عمومی، شناسایی و اختصاص محوطه های تخلیه سازی برای مردم ساکن در هر محله و لزوم ارتقاء آگاهی عمومی و مشارکت مردم در اقدامات پس از زلزله می باشد. (طرح و معماری،۱۳۸۱، مطالعات سوانح طبیعی). لیکن به نظر می رسد که برنامه ریزی بازتوانی پس از وقوع زلزله به درستی در برنامه طرح تفصیلی منطقه مطرح نشده است. این موضوع هم از طرف کارفرما (شهرداری منطقه) به صورت مبهم ارایه شده است و هم مشاور منطقه به صورت کارشناسانه آن را مورد بررسی قرار نداده است . لذا راهکار مناسبی برای مراحله ساماندهی و اسکان اضطراری و موقت آسیب دیدگان پس از زلزله ارایه نشده است.

۴-۹-۲٫ سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران

ایجاد پایگاه های چند منظوره و پشتیبانی مدیریت بحران در محلات استان تهران، تشکیل گروه‌های داوطلب واکنش اضطراری محله (دوام) و استقرار ۱۶ اردوگاه اسکان اضطراری در پارک های شهر تهران از مهمترین اقدامات سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران است که پس از شکل گیری، در دستور کار این سازمان قرار گرفت. برای تشکیل گروه‌های داوطلب به منظور بسیج توانمندی‌های ساکنین محلی و تقویت آنها جهت امدادرسانی در حوادث بزرگ ۵ منطقه تهران (۴، ۶، ۸،۱۰ و ۱۷) به منظور اجرای طرح پایلوت انتخاب گردید. در این طرح آزمایشی، ۵۰ تا۶۰ نفر از ساکنین واجد شرایط محلات منتخب پس از طی دوره‌های آموزشی مرتبط با بحران و مدیریت آن شامل امداد و نجات، کمک‌های اولیه، اطفاء حریق…، گروه داوطلب واکنش اضطراری محله «دوام» را تشکیل می‌دهند. فاز اول این پروژه در محلات شمیران نو، بریانک، یوسف آباد، نارمک غربی، ابوذر غربی اجرا گردید.

یکی از مهمترین موضوعات در طرح دوام، تخلیه امن اضطراری است که طی آن شهروندان هنگام وقوع خطر، محل سکونت خود را ترک کرده و تا زمان رفع خطر به مدّت ۷۲ساعت در مراکز تخلیه اضطراری مستقر می‌شوند. برای این مهم نقشه‌های ساده‌ای از محلات در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد که در آن مراکز تخلیه اضطراری محله و مسیرهای کلی حرکت به سمت این مراکز مشخص شده است. در راستای اجرای برنامه دوام در محله بریانک، نقشه تخلیه اضطراری و سکونتگاه های موقت محله توسط مدیریت بحران منطقه تهیه شده و در اختیار مردم قرار گرفت که در آن، فضاهای باز و سبز محله، ساختمان های دولتی، مدارس، مساجد و مراکز امداد و درمان به عنوان نقاط شاخص محله پس از سوانح مشخص شده و مسیر های حرکت و تخلیه به سمت فضاهای باز و سبز صورت گرفته است (سایت اینترنتی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران). لیکن به نظر میرسد که بدون توجه به معیار های مکان یابی و فارغ از اولویت بندی، کلیه زمین های باز و دولتی در اختیار تخلیه و اسکان اضطراری و موقت قرار گرفته است.مکانیابی

سکونتگاه موقت در محله بریانک – هفت چنار

۵-۱٫ تعیین میزان تلفات و خسارات در محله بریانک و میزان اسکان موقت مورد نیاز

برای تعیین تعداد و سطح سکونتگاه موقت مورد نیاز در هر سانحه، شناخت سانحه و ارزیابی سریع از میزان خسارات و تلفات مورد نیاز است. در این تحقیق با توجه به ماهیت برنامه ریزی پیش از وقوع سانحه، سناریوی وقوع زلزله به صورت فرضیه در نظر گرفته شده و خسارات و تلفات آن بر اساس نمودار ها و فرمول های ارایه شده توسط آژانس همکاری های بین المللی ژاپن (جایکا) به صورت تقریبی، ملاک برنامه ریزی قرار خواهد گرفت. بر اساس مطالعات انجام شده بیشترین حالت خطر پذیری منطقه ۱۰ تهران زمانی است که گسل ری فعال شود. بنابر این مدل گسل ری به عنوان مدل فرضی زلزله انتخاب می گردد. بر این اساس آسیب وارده به ساختمانهای مسکونی حدود ۶۸ درصد و تلفات انسانی ۵/۳ درصد می باشد(جایکا،۱۳۸۰) که با توجه به تعداد جمعیت و واحد مسکونی موجود در منطقه و محله بریانک ، میزان آسیب وارده، تعداد تلفات و تعداد بازماندگان در منطقه به صورت زیر به دست می آید. این جدول ملاک تعیین سکونتگاه موقت در محله خواهد بود.

سطح خالص اسکان مورد نیاز بر اساس سرانه ۳۰ متر مربع	تعداد بی خانمانان (بازماندگان بدون مسکن)	واحد مسکن قابل استفاده	خسارات واحد با احتساب ۶۸ درصد	واحد مسکونی	خانوار بازمانده با احتساب بعد متوسط ۳٫۷	بازماندگان نفر	تلفات با احتساب ۳٫۵ درصد نفر	جمعیت نفر	محلات بریانک
۵۱۸۵۰	۲۰۷۴	۸۶۰	۱۸۲۸	۲۶۸۸	۲۹۳۵	۱۰۸۵۸	۳۹۴	۱۱۲۵۲	۱۷
۵۸۷۵۰	۲۳۵۰	۹۸۵	۲۰۹۳	۳۰۷۸	۳۳۳۴	۱۲۳۳۸	۴۴۷	۱۲۷۸۵	۱۸
۳۲۰۲۵	۱۲۸۱	۴۷۷	۱۰۱۴	۱۴۹۱	۱۷۵۸	۶۵۰۵	۲۳۶	۶۷۴۱	۲۳
۴۶۳۰۰	۱۸۵۲	۶۱۲	۱۳۰۰	۱۹۱۲	۲۴۶۳	۹۱۱۴	۳۳۱	۹۴۴۵	۲۴
۴۱۹۲۵	۱۶۷۷	۵۶۱	۱۱۹۱	۱۷۵۲	۲۲۳۷	۸۲۷۸	۳۰۰	۸۵۷۸	۲۵
۳۸۰۵۰	۱۵۲۲	۴۵۹	۹۷۶	۱۴۳۵	۱۹۸۱	۷۳۳۰	۲۶۶	۷۵۹۶	۲۶
۲۶۸۸۷۵	۱۰۷۵۵	۳۹۵۴	۸۴۰۲	۱۲۳۵۶	۱۴۷۰۹	۵۴۴۲۳	۱۹۷۴	۵۶۳۹۷	جمع بریانک

جدول ۵- تعیین سطح و سرانه مورد نیاز اسکان بازماندگان در محله بریانک – هفت چنار – ماخذ : نگارنده

۵-۲٫ شناسایی و سنجش زمین های مناسب برای سکونتگاه موقت در محله بریانک

پس از بررسی مساحت مورد نیاز برای اسکان موقت، زمین های موجود محله بر اساس دانه بندی ، مساحت و نوع کاربری مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت کل زمین هایی که در هر زیر محله، می تواند به منظور اسکان موقت مردم در نظر گرفته شود، به دست آمد که در جدول و نقشه زیر ارایه شده است. از میان این قطعات، زمین هایی که مالکیت خصوصی یا کاربری دبستان داشتند و مساحت آنها زیر ۲۰۰۰ متر مربع بود، به عنوان اولویت آخر درنظر گرفته شدند.از میان زمین های باقیمانده سه قطعه زمین به صورت نمونه انتخاب گردید تا مورد تحلیل و ارزیابی دقیق قرار گیرد. معیار های انتخاب این سه قطعه علاوه بر دانه بندی، نوع کاربری موجود (با اولویت پارک و فضای سبز، ورزشی، فرهنگی و آموزشی)، وجود ابنیه یا امکاناتی درون سایت و نحوه دسترسی به زمین و عدم تکرار ویژگی های مذکور در هرسه قطعه بوده است. قطعات منتخب شامل مرکز فرهنگی سلمان در محله ۱۷ ، پارک هفت چنار ( اعتماد) در محله ۱۸ و باغ شهرداری و سوله ورزشی در محله ۲۵ است.

جدول۶- شناسایی زمین های مناسب برای تامین سکونتگاه موقت – ماخذ : نگارنده

شکل۱۳- شناسایی مکان های مناسب سکونتگاه موقت در زیر محلات بریانک – ماخذ : نگارنده

۵-۲-۱٫ بررسی قطعه شماره ۲ در محله ۱۷ : کانون فرهنگی تربیتی سلمان

کانون فرهنگی تربیتی سلمان زیر نظر وزارت آموزش و پرورش واقع در خیابان سلمان فارسی، یک مجموعه فرهنگی ورزشی تفریحی است که امکاناتی نظیر سالن اجتماعات، ساختمان اداری و آموزشی و استخر را در خود جای داده است. این مجموعه علاوه بر دارا بودن محوطه باز پیرامون بناهای داخلی، با باغ گلستان در ضلع شمالی و فضای سبز متعلق به شهرداری در ضلع غربی همجوار است. از مهمترین کاربری های همجوار این مجموعه می توان به دبستان حمزه در مجاورت بلافصل ضلع جنوبی، پمپ بنزین خیابان کمیل در شمال خیابان سلمان فارسی، ساختمان اداری متعلق به آموزش و پرورش و یک شعبه بانک ملی اشاره کرد.

قطعه شماره ۲ محله ۱۷: کانون فرهنگی تربیتی سلمان
	عوامل داخلی بر اساس معیار های تحقیق	وزن	رتبه	امتیاز نهایی
قوت ها	مساحت زمین در حدود ۱۸ هزار متر مربع است	۱۵۶/۰	۳	۴۶۸/۰
	نوع کاربری موجود زمین ، مجموعه فرهنگی آموزشی است	۲۲۳/۰	۳	۶۶۹/۰
	درون زمین، ساختمان های متعدد مناسب قرار دارد که درون آن اتاق های اداری و کلاس های آموزشی همراه با سرویس بهداشتی است.	۰۶۷/۰	۳	۲۰۱/۰
	درون محوطه ، سرویس بهداشتی وجود دارد.	۰۶۷/۰	۴	۲۶۸/۰
ضعف ها	مالکیت کانون نیمه دولتی و زیر نظر آموزش و پرورش می باشد	۲۶۸/۰	۲	۵۳۶/۰
	شکل و هندسه زمین ، مستطیل کشیده افقی سه طرف بسته ، عمود بر محور شمالی جنوبی مجاور و دسترسی تنها از ضلع شرقی صورت می گیرد	۰۶۷/۰	۲	۱۳۴/۰
	زمین در محدوده ارزشمند قرار گرفته است.	۰۸۵/۰	۲	۱۷۰/۰
	شیب عمومی زمین کمتر از ۲ درصد است.	۰۶۷/۰	۲	۱۳۴/۰
مجموع		۰۰۰/۱		۵۸۰/۲

جدول ۷- معیار های داخلی تاثیر گذار در قطعه شماره ۲ محله ۱۷

قطعه شماره ۲ محله ۱۷: کانون فرهنگی تربیتی سلمان
	عوامل خارجی بر اساس معیار های تحقیق	وزن	رتبه	امتیاز نهایی
فرصت ها	دسترسی اصلی به زمین از طریق محور کمیل به عرض ۱۲ متر ، از نوع شریانی درجه ۲ است	۰۹۱/۰	۴	۳۶۴/۰
	کانون سلمان از طریق خیابان جمع و پخش کننده سلمان فارسی در ضلع شرقی زمین به خیابان کمیل ارتباط دارد. این فاصله در حدود ۱۴۰ متر تا شریان اصلی است.	۰۹۱/۰	۳	۲۷۳/۰
	نزدیکترین مرکز درمانی واقع در خیابان محبوب مجاز به فاصله کمتر از ۳۰۰ متر از کانون سلمان واقع شده است	۰۹۱/۰	۴	۳۶۴/۰
	دنستان حمزه در مجاورت ضلع جنوبی کانون سلمان و دبیرستان علامه طباطبایی به فاصله کمتر از ۲۰۰ متر در شمال کانون سلمان ، مجاور محور کمیل قرار دارند .	۰۲۹/۰	۴	۱۱۶/۰
	فاصله تا کلانتری محله هفت چنار واقع در خیابان حسام الدین در حدود ۱۱۰۰ متر	۰۴۷/۰	۳	۱۴۱/۰
	فاصله تا مرکز مدیریت بحران امامزاده معصوم در حدود ۱۷۰۰ متر	۰۴۷/۰	۳	۱۴۱/۰
	فاصله مناسب با مسیر خطوط و پست برق فشار قوی آذری مجاور محور قزوین بیش از ۲۷۰۰ متر	۰۳۶/۰	۴	۱۴۴/۰
	دسترسی به منابع آب در سطح محله	۰۶۳/۰	۳	۱۸۹/۰
	فاصله مناسب تا سایت های نظامی و پادگان های مستقر در بیرون محله و منطقه	۰۱۸۵/۰	۴	۰۷۴/۰
	فاصله مناسب تا مراکز سیاسی و دیپلماتیک مستقر در بیرون محله و منطقه	۰۱۸۵/۰	۴	۰۷۴/۰
	فاصله مناسب از صنایع عمده و آلاینده محور قزوین	۰۲۷/۰	۳	۰۸۱/۰
	فاصله مناسب از نزدیکترین ایستگاه انتقال پسماند واقع در خیابان شوش	۰۱۸/۰	۴	۰۷۲/۰
	کانون سلمان و بافت مجاور آن در محدوده بافت فرسوده قرار ندارد	۰۲۷/۰	۳	۰۸۱/۰
	فاصله مناسب از حریم شبکه برق و گاز	۰۱۸/۰	۴	۰۷۲/۰
	رعایت فاصله از حریم خیابان اصلی کمیل	۰۰۹/۰	۳	۰۲۷/۰
	آلودگی کالبدی ( خاک و آب ) کمتر از سایر محلات به دلیل فاسله از بخش های جنوبی و مرکزی محله بریانک	۰۱۵/۰	۳	۰۴۵/۰
	آلودگی صوتی کمتر از سایر محلات به دلیل فاصله از بخش های جنوبی و مرکزی بریانک	۰۱۴/۰	۳	۰۴۲/۰
تهدید ها	فاصله از نزدیکترین مرکز آتش نشانی در مجاورت خیابان هلال احمر در حدود ۲۳۰۰ متر	۰۴۷/۰	۲	۰۹۴/۰
	دوری از مرکز امداد منطقه در مجاورت خیابان آزادی	۰۴۷/۰	۲	۰۹۴/۰
	دسترسی به شبکه گاز در سطح شهر و خطر ناشی از انفجار	۰۷۲/۰	۲	۱۴۴/۰
	فاصله زیاد تا مرکز مخابرات سیدالشهدا مجاور محور قزوین در حدود ۲۷۰۰ متر	۰۴۲/۰	۱	۰۴۲/۰
	فاصله از محوطه میراثی موزه حباط وحش هفت چنار کمتر از ۱۰۰۰ متر	۰۱۸۵/۰	۲	۰۳۷/۰
	استقرار یک شعبه بانک ملی در تقاطع خیابان سلمان فارسی و محبوب مجاز در فاصله ۱۶۰ متری از کانون سلمان	۰۱۸۵/۰	۱	۰۱۸۵/۰
	نزدیکی به پمپ بنزین واقع در تقاطع خیابان کمیل و سلمان فارسی به فاصله ۱۲۰ متر از کانون سلمان	۰۴۵/۰	۱	۰۴۵/۰
	نزدیکی به نواحی نا امن اجتماعی در حاشیه نواب به فاصله ای کمتر از ۱۰۰ متر	۰۳۶/۰	۱	۰۳۶/۰
	آلودگی هوا به دلیل نزدیکی به بزرگراه نواب و محور اصلی کمیل	۰۱۴/۰	۲	۰۲۸/۰
مجموع		۰۰۰/۱		۸۳۸۵/۲

جدول ۸- معیار های خارجی تاثیر گذار در قطعه شماره ۲ محله ۱۷

۵-۲-۲٫ بررسی قطعه شماره ۱ در محله ۲۳ : پارک هفت چنار ( اعتماد)

پارک هفت چنار (اعتماد) در قلب محله بریانک- هفت چنار قرار گرفته است و یکی از کانون های اجتماعی محله به شمار می رود. از مهمترین کاربری های همجوار پارک می توان به موزه حیاط وحش هفت چنار، شهر کتاب و سرای محله اشاره نمود که نشان از اهمیت فرهنگی محدوده مورد نظر دارد. نزدیکی به کلانتری محله هفت چنار نیز سبب افزایش حس امنیت این پارک و محوطه اطراف آن گردیده است. دسترسی مستقیم از سایر نقاط شهر به این پارک با ورود از بزرگراه نواب به محور بریانک و بزرگراه قزوین به خیابان شهید عرب، امکان پذیر است. پارک اعتماد از سه طرف به خیابانهای مجاور اتصال دارد و به همین دلیل دارای نفوذپذیری مطلوب است. درون پارک سکو ها و آلاچیق های سرپوشیده برای گذران اوقات فراغت خانواده ها درنظر گرفته شده است که امکان استفاده از آن در زمان وقوع بحران به منظور سکونتگاه اضطراری وجود دارد.

قطعه شماره ۱ محله ۲۳ : پارک اعتماد
	عوامل داخلی بر اساس معیار های تحقیق		وزن		رتبه		امتیاز نهایی
قوت ها	مالکیت پارک به سازمان عمومی تعلق دارد ( شهرداری تهران )		۲۶۸/۰		۴		۰۷۲/۱
	شکل و هندسه زمین ، مستطیل کشیده هم جهت با محور شمالی جنوبی مجاور آن است. دسترسی از سه طرف به زمین امکان پذیر است و نسبت عرض به طول ان ۱ به ۳ است.		۰۶۷/۰		۴		۲۶۸/۰
	مساحت زمین نزدیک به ۳ هکتار است		۱۵۶/۰		۴		۳۵۶/۰
	نوع کاربری موجود زمین ، پارک شهری است		۲۲۳/۰		۴		۵/۱
	زمین در محدوده ارزشمند قرار نگرفته است		۰۸۵/۰		۴		۳۵۶/۰
	درون محوطه ، آلاچیق ها و سکوهای دارای سایبان جهت اسکان پیش بینی شده است		۰۶۷/۰		۳		۲۰۱/۰
	درون محوطه پارک سرویس بهداشتی وجود دارد .		۰۶۷/۰		۳		۲۰۱/۰
ضعف ها	شیب عمومی زمین کمتر از ۲ درصد است .		۰۶۷/۰		۲		۰۹/۰
مجموع			۰۰۰/۱				۷۳۲/۳
قطعه شماره ۱ محله ۲۳ : پارک اعتماد
		عوامل داخلی بر اساس معیار های تحقیق		وزن		رتبه		امتیاز نهایی
قوت ها		مالکیت پارک به سازمان عمومی تعلق دارد ( شهرداری تهران )		۲۶۸/۰		۴		۰۷۲/۱
		شکل و هندسه زمین ، مستطیل کشیده هم جهت با محور شمالی جنوبی مجاور آن است. دسترسی از سه طرف به زمین امکان پذیر است و نسبت عرض به طول ان ۱ به ۳ است.		۰۶۷/۰		۴		۲۶۸/۰
		مساحت زمین نزدیک به ۳ هکتار است		۱۵۶/۰		۴		۳۵۶/۰
		نوع کاربری موجود زمین ، پارک شهری است		۲۲۳/۰		۴		۵/۱
		زمین در محدوده ارزشمند قرار نگرفته است		۰۸۵/۰		۴		۳۵۶/۰
		درون محوطه ، آلاچیق ها و سکوهای دارای سایبان جهت اسکان پیش بینی شده است		۰۶۷/۰		۳		۲۰۱/۰
		درون محوطه پارک سرویس بهداشتی وجود دارد .		۰۶۷/۰		۳		۲۰۱/۰
ضعف ها		شیب عمومی زمین کمتر از ۲ درصد است .		۰۶۷/۰		۲		۰۹/۰
مجموع				۰۰۰/۱				۷۳۲/۳
قطعه شماره ۱ محله ۲۳ : پارک اعتماد
	عوامل خارجی بر اساس معیار های تحقیق		وزن		رتبه		امتیاز نهایی
فرصت ها	دسترسی اصلی به زمین از طریق خیابان دعوتی به عرض ۱۰ متر ، از نوع جمع و پخش کننده محلی است		۰۹۱/۰		۳		۲۷۳/۰
	پارک اعتماد از سه ضلع شمالی ، شرقی و جنوبی به ترتیب به محورهای حسام الدین، دعوتی و نوری ارتباط دارد .		۰۹۱/۰		۴		۳۶۴/۰
	نزدیکترین مرکز درمانی واقع در خیابان محبوب مجاز به فاصله کمتر از ۷۰۰ متر از پارک اعتماد واقع شده است		۰۹۱/۰		۳		۲۷۳/۰
	پارک اعتماد از ضلع شمال ، شرق و جنوب با شعاع ۲۵۰ متر به سه مجموعه آموزشی همجوار است		۰۲۹/۰		۳		۰۸۷/۰
	فاصله تا کلانتری محله هفت چنار واقع در خیابان حسام الدین کمتر از ۴۰۰ متر		۰۴۷/۰		۴		۱۸۸/۰
	فاصله از نزدیکترین مرکز آتش نشانی در مجاورت خیابان هلال احمر در حدود ۳۰۰۰ متر		۰۴۷/۰		۳		۱۴۱/۰
	فاصله تا مرکز مدیریت بحران امامزاده معصوم در حدود ۵۰۰ متر		۰۴۷/۰		۴		۱۸۸/۰
	فاصله مناسب با مسیر خطوط و پست برق فشار قوی آذری مجاور محور قزوین بیش از ۱۷۰۰ متر		۰۳۶/۰		۳		۱۰۸/۰
	دسترسی به منابع آب در سطح محله		۰۶۳/۰		۴		۲۵۲/۰
	فاصله مناسب تا سایت های نظامی و پادگان های مستقر در بیرون محله و منطقه		۰۱۸۵/۰		۴		۰۷۴/۰
	فاصله مناسب تا مراکز سیاسی و دیپلماتیک مستقر در بیرون محله و منطقه		۰۱۸۵/۰		۴		۰۷۴/۰
	فاصله مناسب از نزدیکترین ایستگاه انتقال پسماند واقع در خیابان شوش		۰۱۸/۰		۴		۰۷۲/۰
	فاصله مناسب از نواحی نا امن اجتماعی در حاشیه نواب و جنوب بریانک به فاصله حدود ۱۰۰۰ متر از هر دو		۰۳۶/۰		۳		۱۰۸/۰
	فاصله مناسب از حریم شبکه برق و گاز		۰۱۸/۰		۳		۰۷۲/۰
	آلودگی کمتر هوا به دلیل فاصله از بزرگراه نواب و قزوین		۰۲۹/۰		۳		۰۴۲/۰
	آلودگی صوتی کمتر از سایر محلات به دلیل فاصله از بخش های جنوبی و بزرگراه ها		۰۱۴/۰		۳		۰۴۲/۰
تهدید ها	دوری از مرکز امداد منطقه در مجاورت خیابان آزادی		۰۴۷/۰		۲		۰۹۴/۰
	دسترسی به شبکه گاز در سطح شهر و خطر ناشی از انفجار		۰۷۲/۰		۲		۱۴۴/۰
	فاصله کم از مرکز مخابرات سیدالشهدا مجاور محور قزوین در حدود ۱۷۰۰ متر		۰۴۲/۰		۲		۰۸۴/۰
	مجاورت با محوطه میراثی موزه حباط وحش هفت چنار کمتر از ۱۰۰ متر		۰۱۸۵/۰		۱		۰۱۸۵/۰
	فاصله کمتر از ۱۰۰۰ متر از شعب بانک ملی و بانک صادرات		۰۱۸۵/۰		۲		۰۳۷/۰
	فاصله کمتر از ۱۰۰۰ متر از صنایع عمده و آلاینده محور قزوین		۰۲۷/۰		۲		۰۵۴/۰
	فاصله کمتر از ۱۰۰۰ متر از هر دو پمپ بنزین واقع در گوشه شمال شرقی و جنوب غربی محله بریانک		۰۴۵/۰		۲		۰۹۰/۰
	قرار گرفتن در بافت فرسوده مرکزی محله بریانک – هفت چنار		۰۲۷/۰		۲		۰۵۴/۰
	رعایت فاصله اندک از حریم خیابان دعوتی		۰۰۹/۰		۲		۰۱۸/۰
	قرار گرفتن در محدوده آلودگی کالبدی ( خاک و آب ) در مرکز محله بریانک – هفت چنار ، حاصل شده از فاضلاب خانگی بافت فرسوده		۰۱۵/۰		۲		۰۳۰/۰
مجموع			۰۰۰/۱				۹۶۳۵/۲

جدول ۱۰- معیار های خارجی تاثیر گذار در قطعه شماره ۱ محله ۲۳

۵-۲-۳٫ بررسی قطعه شماره ۶ در محله شماره ۲۵ : باغ شهرداری و سوله ورزشی

در جنوب محله بریانک ، مجموعه از کاربری های ویژه به چشم می خورد که یکی از آنها باغ گل و گیاه شهرداری است. درون باغ شهرداری ، یک سوله ورزشی احداث شده است که قابلیت استفاده در شرایط اضطراری را دارد. سایر کاربری های همجوار با این باغ، امامزاده معصوم، پایگاه مدیریت بحران محله، پارک ۲۲ بهمن و فضای سبز خیابان شهید عرب است. مجموع کاربری های فوق نقش بسزایی در تامین سکونتگاه های موقت پس از وقوع زلزله در محله خواهد داشت. لیکن نزدیکی به کاربری های خطر ساز نظیر پمپ بنزین و مسیر عبور خطوط برق فشار قوی از مهمترین مشکلات زمین مورد نظر است.

قطعه شماره ۶ محله ۲۵ : باغ شهرداری و سوله ورزشی
	عوامل داخلی بر اساس معیار های تحقیق	وزن	رتبه	امتیاز نهایی
قوت ها	مالکیت پارک به سازمان عمومی تعلق دارد ( شهرداری تهران )	۲۶۸/۰	۴	۰۷۲/۱
	شکل و هندسه زمین ، مستطیل کشیده هم جهت با محور شمالی جنوبی مجاور ضلع غربی آن است. نسبت عرض به طول زمین در حدود ۱ به ۳ است.	۰۶۷/۰	۳	۲۰۱/۰
	مساحت زمین نزدیک به ۳/۲ هکتار است	۱۵۶/۰	۴	۶۲۴/۰
	نوع کاربری موجود زمین، ورزشی و فضای سبز عمومی است	۲۲۳/۰	۴	۸۹۲/۰
	درون محوطه ، آلاچیق ها و سکوهای دارای سایبان جهت اسکان پیش بینی شده است	۰۶۷/۰	۴	۲۶۸/۰
	درون محوطه پارک سرویس بهداشتی وجود دارد .	۰۶۷/۰	۳	۲۰۱/۰
ضعف ها	زمین در محدوده ارزشمند قرار گرفته است.	۰۸۵/۰	۱	۰۸۵/۰
ضعف ها	شیب عمومی زمین کمتر از ۲ درصد است .	۰۶۷/۰	۲	۱۳۴/۰
مجموع		۰۰۰/۱		۴۷۷/۳

جدول ۱۱- معیار های داخلی تاثیر گذار در قطعه شماره ۶ محله ۲۵

قطعه شماره ۶ محله ۲۵ : باغ شهرداری و سوله ورزشی
	عوامل خارجی بر اساس معیار های تحقیق	وزن	رتبه	امتیاز نهایی
فرصت ها	دسترسی اصلی به زمین از طریق خیابان شهید عرب به عرض ۱۲ متر، از نوع شریانی درجه ۲ است.	۰۹۱/۰	۴	۳۶۴/۰
	باغ شهرداری از ضلع غربی مجاور خیابان اصلی است و در امتداد این محور شمالی جنوبی قرار گرفته است .	۰۹۱/۰	۴	۳۶۴/۰
	نزدیکترین مرکز درمانی واقع در خیابان محبوب مجاز به فاصله کمتر از ۱۵۰۰متر از زمین واقع شده است .	۰۹۱/۰	۳	۲۷۳/۰
	مدرسه شهید مطهری در ضلع مقابل زمین و مدرسه شهید آیت در شمال زمین به فاصله کمتر از ۲۰۰ متر قرار گرفته اند.	۰۲۹/۰	۴	۱۱۶/۰
	فاصله تا کلانتری محله هفت چنار واقع در خیابان حسام الدین در حدود ۱۲۰۰ متر	۰۴۷/۰	۳	۱۴۱/۰
	فاصله از نزدیکترین مرکز آتش نشانی در مجاورت خیابان هلال احمر کمتر از ۷۰۰ متر	۰۴۷/۰	۳	۱۴۱/۰
	مرکز مدیریت بحران امامزاده معصوم در مجاورت شرقی زمین واقع شده است.	۰۴۷/۰	۴	۱۸۸/۰
	دسترسی به منابع آب در سطح محله و نزدیکی به سازمان آب و فاضلاب منطقه ۵ تهران در جنوب محور قزوین.	۰۶۳/۰	۴	۲۵۲/۰
	فاصله تا مرکز مخابرات سیدالشهدا مجاور محور قزوین کمتر از ۳۰۰ متر	۰۴۲/۰	۳	۱۲۶/۰
	فاصله مناسب تا سایت های نظامی و پادگان های مستقر در بیرون محله و منطقه	۰۱۸۵/۰	۴	۰۷۴/۰
	فاصله مناسب تا مراکز سیاسی و دیپلماتیک مستقر در بیرون محله و منطقه	۰۱۸۵/۰	۴	۰۷۴/۰
	فاصله مناسب از شعب بانک ملی و صادرات محله در حدود ۱۶۰۰ متر	۰۱۸۵/۰	۳	۰۵۵۵/۰
	فاصله مناسب از نزدیکترین ایستگاه انتقال پسماند واقع در خیابان شوش	۰۱۸/۰	۴	۰۷۲/۰
تهدید ها	دوری از مرکز امداد منطقه در مجاورت خیابان آزادی	۰۴۷/۰	۲	۰۹۴/۰
	دسترسی به شبکه گاز در سطح شهر و خطر ناشی از انفجار	۰۷۲/۰	۲	۱۴۴/۰
	استقرار زمین در نزدیکترین فاصله با مسیر خطوط و پست برق فشار قوی آذری مجاور محور قزوین کمتر از ۳۰۰ متر	۰۳۶/۰	۲	۰۷۲/۰
	فاصله از محوطه میراثی موزه حباط وحش هفت چنار کمتر از ۱۰۰۰ متر	۰۱۸۵/۰	۲	۰۳۷/۰
	نزدیکی به صنایع عمده و آلاینده محور قزوین	۰۲۷/۰	۱	۰۲۷/۰
	نزدیکی به پمپ بنزین واقع در محور قزوین به فاصله کمتر از ۴۰۰ متر	۰۴۵/۰	۲	۰۹۰/۰
	نزدیکی به نواحی نا امن اجتماعی در مرکز بریانک و حاشیه کارگاه های محور قزوین به فاصله ای کمتر از ۲۰۰ متر	۰۳۶/۰	۱	۰۳۶/۰
	قرار گرفتن در بافت فرسوده محله بریانک – هفت چنار	۰۲۷/۰	۲	۰۵۴/۰
	نزدیکی به مسیر خط برق فشار قوی و پست برق آذری در فاصله کمتر از ۳۰۰ متر ( با وجود رعایت حریم ۱۲ متری)	۰۱۸/۰	۲	۰۳۶/۰
	فاصله کم از حریم خیابان اصلی شهید عرب	۰۰۹/۰	۲	۰۱۸/۰
	آلودگی هوا به دلیل نزدیکی به بزرگراه قزوین و صنایع و کارگاه های آن	۰۲۹/۰	۲	۰۲۸/۰
	آلودگی کالبدی ( خاک و آب ) به دلیل نزدیکی به بخش های جنوبی و مرکزی محله بریانک و بافت فرسوده آن	۰۱۵/۰	۲	۰۳۰/۰
	آلودگی صوتی به دلیل نزدیکی به بخش های جنوبی بریانک و حاشیه قزوین	۰۱۴/۰	۲	۰۲۸/۰
مجموع		۰۰۰/۱		۹۳۴۵/۲

جدول ۱۲- معیار های خارجی تاثیر گذار در قطعه شماره ۶ محله ۲۵

با بررسی جداول فوق و اعداد به دست آمده مشخص می شود که در هر سه قطعه، قوت ها بر ضعف ها و فرصت ها بر تهدید ها غلبه داشته است. لیکن برای تدوین راهبردها و استراتژی های مرتبط با اسکان اضطراری و موقت پس از وقوع زلزله در محله بریانک تهران، لازم است که موقعیت زمین های فوق با توجه به اعداد بدست آمده از مجموع معیار های داخلی و خارجی، در ماتریس ۴ خانه ای تعیین گردد. قرار گرفتن در هریک از خانه های این ماتریس، مفهوم استراتژیک مشخصی دارد. قرار گرفتن در محدوده حداکثر-حداکثر، منجر به شکل گیری راهبرد تهاجمی با استفاده از استراتژی های توسعه ای می گردد(نخعی، ۱۳۹۵: ۸۷). به این معنی که ضمن برطرف نمودن ضعف ها و تهدید ها با استفاده از نقاط قوت و فرصت ها، راهبردهایی جهت توسعه و تقویت اهداف تحقیق تدوین گردد. بر این اساس موقعیت قطعات فوق در ماتریس پیاده گردید و مشخص شد که هر سه قطعه شرایط لازم برای اختصاص یافتن به سکونتگاه اضطراری و موقت پس از وقوع بحران را دارا می باشد. همچنین اولویت تخصیص زمین در محله بریانک در شرایط بحرانی ابتدا به پارک هفت چنار (اعتماد) و سپس باغ شهرداری و سوله ورزشی آن تعلق می گیرد.

شکل۱۴- سنجش وضعیت هر سه قطعه در ماتریس سوات – ماخذ : نگارنده

بررسی هر سه قطعه نشان دهنده وجود ضعف های مشترک برای امداد رسانی در سطح محله است. از جمله مهمترین آن عدم وجود مرکز درمانی و امدادی در جنوب محله بریانک است. همچنین نزدیکی بافت مسکونی به دو پمپ بنزین در گوشه شمال شرقی و جنوب غربی، سبب افزایش خطرات احتمالی حین وقوع بحران ها می شود. از سوی دیگر کمبود فضای سبز و باز و تراکم بالای مسکن در بخش های شمالی محله (محلات۱۷ و ۱۸ شامل سینا، خوش، بابائیان) نیاز به برنامه ریزی در حوزه شهری دارد. لذا دو راهبرد اصلی کاهش خطرات کالبدی و توسعه سکونتگاه های موقت در محله بریانک – هفت چنار به منظور بهبود شرایط موجود و آمادگی برای مقابله با وقوع بحران پیشنهاد می شود. برای دستیابی به راهبرد های فوق، مجموعه ای از اقدامات زیر باید مد نظر قرار گیرد.

اقدامات لازم برای دستیابی به راهبرد کاهش خطرات کالبدی در محله بریانک-هفت چنار
لزوم ایجاد حریم برای محدوده مسکونی مجاور پمپ بنزین خیایان کمیل ( محله ۱۷)
پیش بینی مرکز درمانی و بهداشتی در محلات گلستانی، مقتدایی، بریانک، قلعه و پمپ بنزین.
لزوم توجه به برنامه ریزی بازتوانی اجتماعی و کالبدی در مناطق نا امن اجتماعی لبه نواب، لبه قزوین، بافت فرسوده جنوب بریانک و پارک نور در محله ۲۵ بریانک.
لزوم توجه به ساماندهی کارگاه ها و کاربری های صنعتی مجاور محور قزوین به منظور کاهش آلودگی محله و حل معضلات اجتماعی.
ساماندهی کالبدی بافت مسکونی محله قلعه (فرسودگی و آلودگی فاضلاب) و تجمیع و نوسازی قطعات ریز دانه فرسوده در بخش های مرکزی محله بریانک
طرح و اجرای ایمن سازی کالبدی در امامزاده معصوم و موزه هفت چنار به عنوان هسته های فرهنگی و اجتماعی محله در جهت احیای محله پس از وقوع بحران.
اقدامات لازم برای دستیابی به راهبرد توسعه سکونتگاه های موقت در محله بریانک- هفت چنار
پیش بینی یک مرکز امداد در پیرامون میدان بریانک، به گونه ای که امکان خدمات رسانی به هر دو زمین پارک اعتماد و باغ شهرداری را داشته باشد.
ایمن سازی ساختمان اداره آموزش و پرورش، مرکز فرهنگی سلمان فارسی، مجموعه ورزشی شهدای جیحون و مجتمع های آموزشی یاس و شهید ناظمی
لزوم برنامه ریزی برای ایجاد فضاهای باز شهری و پارک در بخش های متراکم مسکونی محلات ۱۷ ، ۱۸ و ۲۴ (سینا، خوش، باباییان و مقتدایی).
امکان تملک قطعات درشت دانه با مالکیت خصوصی توسط شهرداری مانندکارگاه پارس چوب در مجاورت پارک رضوان در محله ۱۸، تعمیرگاه مداین در مجاورت خیابان نوری در محله ۲۳، تولید کننده گل وگیاه سعادت در لبه محله ۲۶ برای تبدیل به فضای باز و سبز در محله.
تعریض برخی معابر در محله بریانک ، مقتدایی، پمپ بنزین و باباییان جهت تسهیل دسترسی به درون محلات و امداد رسانی.
لزوم توجه به برنامه های آموزشی آمادگی در برابر بحران و برگزاری مانور های دوره ای در پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران محله و سایت امامزاده معصوم و فضای باز شهرداری.

نتیجه گیری

بررسی ادبیات نظری و پیشینه تحقیق حاضر با هدف شناسایی معیار های مکان یابی سکونتگاه های موقت آغاز گردید و به نحوه رتبه یندی و تعیین اولویت زمین ها انجامید. سهولت در اجرا (مالکیت، دانه بندی، کاربری، ارزش زمین و توپوگرافی) ، سهولت در بهره برداری، دسترسی( به خدمات، زیرساخت و شریان) و دوری از ناملایمات (مراکز حساس، کاربری های خطرساز، نواحی نا امن و نا ایمن و آلاینده ها) از مهمترین معیار های مکانیابی محوطه های اسکان موقت است که در محله بریانک- هفت چنار منطقه ۱۰ تهران، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت به این صورت که ابتدا زمینهای مناسب در محله شناسایی گردید. سپس با توجه به معیار ها، سه قطعه زمین به صورت نمونه انتخاب شد و به کمک تکنیک و ماتریس سوات مورد ارزیابی دقیق قرار گرفت. سعی گردید تا از نتایج پژوهش های پیشین در رتبه بندی و وزن دهی به معیار ها استفاده گردد. نتیجه نهایی حاکی از آن است که در هر سه قطعه، اسکان اضطراری در شرایط بحرانی امکان پذیر است. لیکن اولویت نخست آن به پارک هفت چنار (اعتماد) در مرکز محله بریانک – هفت چنار و سپس به باغ شهرداری در مجاورت امامزاده معصوم و پایگاه مدیریت بحران جنوب محله، اختصاص می یابد.

تحقیق حاضر در پایان دو راهبرد های کاهش خطر و توسعه سکونتگاه های موقت در محله را پیشنهاد می نماید که در بخش کاهش خطر، توجه به رعایت حریم و تمهیدات مقابله با بحران های ناشی از کاربری های خطر ساز مانند پمپ بنزین خیابان کمیل و خطوط برق فشار قوی محور قزوین، پیش بینی مراکز درمانی و بهداشتی در محلات مرکزی و جنوبی بریانک، برنامه های اجتماعی و کالبدی در احیای بافت نا امن و نا ایمن لبه نواب، لبه قزوین و بافت فرسوده جنوب بریانک، ساماندهی و کاهش آلودگی کاربری های صنعتی مجاور محور قزوین، ساماندهی کالبدی بافت مسکونی محله قلعه و بخش های فرسوده مرکزی محله بریانک و ایمن سازی کالبدی امامزاده معصوم و موزه هفت چنار در جهت احیای محله پس از وقوع بحران از مهمترین موارد مطروحه است.

همچنین در رابطه با راهبرد توسعه سکونتگاه های موقت، پیش بینی یک مرکز امداد در پیرامون میدان بریانک، ایمن سازی ساختمان های عمومی و دولتی محله، لزوم برنامه ریزی برای ایجاد فضاهای باز شهری و پارک در بخش های متراکم مسکونی، امکان تملک قطعات درشت دانه خصوصی توسط شهرداری، تعریض برخی معابر جهت تسهیل دسترسی به درون محلات و امداد رسانی و لزوم توجه به برنامه های آموزشی آمادگی در برابر بحران و برگزاری مانور های دوره ای در پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران محله، از جمله موضوعاتی است که باید مد نظر قرار گیرد.

بررسی مجدد طرح دوام اجرا شده در نیمه شرقی محله بریانک توسط سازمان مدیریت بحران ، حاکی از این امر است که در طرح دوام، کالبد محله و فضاهای مناسب تخلیه و اسکان به صورت مناسبی شناسایی شده است لیکن به نظر می رسد ویژگی های اجتماعی و اثرات آن در کالبد محله به دقت مورد بررسی قرار نگرفته است. برای مثال مناطق نا امن محله مانند پارک نور و حاشیه پشت نواب و قزوین در این طرح دیده نشده است. همچنین طرح دوام برای موزه هفت چنار حریم یا مصونیتی قائل نشده است و اسکان مردم را در سایت آن مجاز می داند. نکته دیگر این است که برای مناطق دارای تراکم بالای جمعیتی نیز راه حلی ارایه نشده است. این مناطق شامل بخش جنوبی محله سینا، حاشیه شرقی محله مقتدایی و بریانک و بخش مرکزی محله باباییان می باشد. در طرح تخلیه اضطراری محله، مردم همه این مناطق، بدون درنظر گرفتن ظرفیت اسکان موقت، به سمت محل های پیش بینی شده هدایت شده اند.

مراجع

عطار، محمد امین و سعید گیوه چی و اصغر رشیدی و نسترن نصبی. (۱۳۹۲)، “مکان یابی اسکان موقت پس از زلزله با استفاده از GIS و تکنیک AHP، مطالعه موردی : منطقه شش شهر شیراز”، مطالعات پژوهش های شهری و منطقه ای، سال پنجم، شماره ۱۷٫
فلاحی، علیرضا. (۱۳۸۶)، “معماری سکونتگاه های موقت پس از سوانح”، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
اسدی نظری، مهرنوش. (۱۳۸۳)،” برنامه ریزی و مکان یابی اردوگاه های اسکان موقت بازماندگان زلزله”، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس.
وفایی نژاد، علیرضا و داود پیام راد. (۱۳۹۴)، “کمک به مدیریت بحران زلزله با مکان یابی مراکز اسکان موقت با استفاده از یک سیستم حامی تصمیم گیری GIS مبنا، مطالعه موردی منطقه ۸ شهرداری اصفهان”، نشریه علمی پژوهشی علوم و فنون نقشه برداری، دوره پنجم، شماره ۲٫
داداش پور، هاشم و حمید رضا خدابخش. (۱۳۹۲)، “مکان یابی سایت های اسکان موقت با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) ؛ مطالعه موردی منطقه ۱۶ تهران” ، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی ، سال ۱۷ ، شماره ۴۶٫
اداره هماهنگی امداد سوانح سازمان ملل متحد. (۱۳۶۶)، “سرپناه پس از سانحه، رهنمود هایی در زمینه امداد”، چاپ دوم ، تهران، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.
فلاحی، علیرضا. (۱۳۹۵)، “معماری و مدیریت اردوگاه های پناهندگان و آوارگان”، تهران، موسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال ایران.
گلکار، کوروش. (۱۳۹۰)، “آفرینش مکان پایدار؛تاملاتی در باب نظریه طراحی شهری”، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
پوراحمد، احمد و کیومرث حبیبی. (۱۳۸۶)،” استفاده از الگوریتم های فازی و GIS برای مکان یابی تجهیزات شهری”، مجله محیط شناسی، سال سی و سوم، شماره ۴۲٫
حبیبی، کیومرث و محمد جوادکوهساری. (۱۳۸۶)،” تهیه مدلی یکپارچه به وسیله تلفیق روش تصمیم گیری چند معیاره”
دستجردی، غلامرضا. ( ۱۳۷۹)، “مکان یابی مراکز خدمات رسان در سطوح شهر با استفاده از مدل های GIS”، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
نصیرپور، غفور و علیرضا طیبا و مریم داداشی و علی حسن آبادی. (۱۳۹۳)، ” مکان یابی بهینه محل های اسکان موقت آسیب دیدگان ناشی از زلزله در مناطق شهری با استفاده از روش های چند معیاری GIS؛ مطالعه موردی منطقه یک کرج”.
مهندسین مشاور طرح و معماری. (۱۳۸۱)، گزارش بررسی مسایل توسعه شهری منطقه ۱۰ تهران ، مطالعات سازمان فضایی و سیمای شهری.
مهندسین مشاور طرح و معماری. (۱۳۸۱)، گزارش بررسی مسایل توسعه شهری منطقه ۱۰ تهران ، مطالعات اقتصادی و اجتماعی.
مهندسین مشاور طرح و معماری. (۱۳۸۵)، طرح بهسازی محله بریانک – هفت چنار.
مهندسین مشاور طرح و معماری. (۱۳۸۱)، گزارش بررسی مسایل توسعه شهری منطقه ۱۰ تهران ، مطالعات کاربری زمین.
مهندسین مشاور طرح و معماری. (۱۳۸۱)، گزارش بررسی مسایل توسعه شهری منطقه ۱۰ تهران ، مطالعات محیط زیست.
مهندسین مشاور طرح و معماری. (۱۳۸۱)، گزارش بررسی مسایل توسعه شهری منطقه ۱۰ تهران ، مطالعات زیرساخت های شهری.
مهندسین مشاور طرح و معماری. (۱۳۸۱)، گزارش بررسی مسایل توسعه شهری منطقه ۱۰ تهران ، مطالعات بافت فرسوده.
مهندسین مشاور طرح و معماری. (۱۳۸۱)، گزارش بررسی مسایل توسعه شهری منطقه ۱۰ تهران ، مطالعات سوانح طبیعی.
جایکا، آژانس بین المللی همکاری های ژاپن. ( ۱۳۸۰)، مطالعات ریزپهنه بندی لرزه ای تهران بزرگ.
نخعی، جلال. (۱۳۹۵)، “کاربرد برنامه ریزی در معماری “، تهران، موسسه انتشاراتی جهان جام جم.