بررسی تاثیر آموزش های ایمنی قسمت اول

در ادبیات پژوهشی به سازه ی حمایت سازمانی ادراک شده  (POS) توجه زیادی شده است. با وجود این، در زمینه ی ایمنی به این سازه توجه چندانی نشده است. هدف پژوهش حاضر پر کردن این کمبود پژوهشی، بر مبنای دو پیش فرض است: ( ۱) حمایت سازمانی ادرا ک شده برای ایمنی (POSS)به طور مثبتی با رویدادهای مرتبط با ایمنی مرتبط است؛ ( ۲) فراهم آوری آموزش های  ایمنی ادراک کارکنان را از حمایت سازمانی افزایش می دهد. داده های مربوط به دو پرسشنامه ی حمایت سازمانی ادراک شده و رویداهای مرتبط با ایمنی، از نمونه ی متعلق به جامعه ی آماری کارکنان شهرداری  منطقه ۱۱ در تابستان و پاییز سال ۱۳۹۲، به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای گردآوری شد. داده ها با استفاده از فنون کوواریانس و همبستگی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش از فرضیات ما حمایت کرد. یافته ها پیشنهاد می کند که کاهش رویدادهای مرتبط با ایمنی به وسیله ی بهبود ادراک کارکنان از حمایت سازمانی می تواند منجر به کاهش حوادث، آسیب ها و مرگ و میرها در سازمان شود.

 

ادبیات پژوهش ،رویدادهای مرتبط با ایمنی

ساختار هرمی رویدادها معروف به هرم ایمنی شکل ( ۱) اولین بار توسط برد و جرمین( ۱۹۹۶ ) مطرح شدو هم اکنون به میزان زیادی مورد پذیرش متخصصان مدیریت ایمنی است. بررسی حوادث بزرگ اطلاعات جدیدی به ما  میدهد و نشان می دهد که برای هر حادثه ی بزرگ چندین حادثه ی کوچک با تأثیر محدود و شبه حادثه (رویداد مرتبط با ایمنی)با آسیب کم یا بدون صدمه ی خاصی وجود دارد. بنابراین، باور بر این است که به وسیله ی تمرکز بر رویدادهای کوچک م یتوانیم احتمال رخداد حوادث بزرگ را کاهش دهیم؛ به عبارت دیگر، با توجه به قسمت پایین هرم و استخراج اطلاعات از تعداد نسبتاً زیادی ازرویدادهای مرتبط با ایمنی م یتوانیم مسائل بالقوه را شناسایی کنیم.(Oktem, 2003)

 

 

شبه حادثه یا رویداد مرتبط با ایمنی عبارت است از واقعه ای که می توانست باعث بروز زیان شود، اما بر اثر خوش شانسی)و نه بر اثر طراحی( بدون زیان پایان یافته است )ارقامی وبویا،( ۱۳۸۵٫ آلامگیر، یو، گورمن، نگان و گیوزمن  (۲۰۰۹ ) به این نتیجه رسیدند که علّتِ درجه ی اول شبه حادثه، حوادث کوچک و بزرگ مشابه است. یافته های این پژوهشگران از استفاده از شبه حادثه ها و حوادث کوچک به عنوان مبنای طراحی برنامه های ممانعت از  حوادث بزرگ حمایت م یکند.(Alamgir, 2012) برون و ویلز و پرسیا بیان می کنند که رویدادهای مرتبط با ایمنی در دو سطح، نتایج حاصل از ایمنی را متأثر می سازند. ابتدا، حضور آن ها می تواند موجب حادثه شود. ثانیاً، وجود رویدادهای اتفاقی قابل پیشگیری، در صورتی که کنترل نشوند، می توانند بر اعتماد به نفس و تعهد کارکنان بر ایمنی تاثیر منفی بر جا بگذارند. به عبارت دیگر، نتیجه نگرش ضعیف کارکنان، تاثیر منفی برمسئله ایمنی و پیامدهای آن می باشد (وقتی حادثه ای رخ می دهد کمترین زیان آن این   است که کارگران وقوع حادثه را طبیعی می انگارند و خصوصاً، آندسته از کارگرانی که دارای اسناد بیرونی هستند برای توجیه رفتار نابسنده ی خود محمل خوبی می یابند)

.(Willis, & Prussia, 2013) اغلب کمتر در مورد رویدادهای مرتبط با ایمنی یا شبه حادثه نسبت به حوادث عمده مسئولیت تقبل می شود که این نشان دهنده کم اهمیت شمردن آنها می باشد.(Klippel, 1984 ( مبحث رویداد مرتبط با ایمنی در سیستم مدیریت ایمنی با هدف ممانعت از حوادث عمده و وقوع رویدادهای مشابه در آینده نسبتاً جدید است. اگرچه اهمیت اش در چندین سال گذشته بیش از بیش شناخته شده است، اما هنوز این مبحث از نظر عموم پذیرفته شده نیست که گزارش دهی شبه حوادث و بررسی آنها باید قسمت اصلی سیستم  مدیریت ایمنی در سازمان ها باشد(Jones, Kirchsteiger, & Bjerke,  ۱۹۹۹).

حمایت سازمانی ادراک شده برای ایمنی و رویدادهای مرتبط با ایمنی

 

تئوری مبادله ی اجتماعی  (Blau, 1964) به منظور توضیح نحوه ای که رفتار مدیریت، ادراک کارکنان را در مورد حمایت سازمانی شکل می دهد و در عوض بر رفتار کارکن اثر می کذا رد استفاده می شود .(Rhoades & Eisenberger,2012)  بر طبق تئوری مبادله اجتماعی رفتار داوطلبانه توسط هنجار تقابل  بر انگیخته می شود .(Gouldner, 1960)یعنی به اندازه ای که رفتار متقابل در تعهدات رسمی برآورده می شود، به همان میزان افراد به حس نیت اجتماعی  پی می برند. وقتی رفتار تعهدات اجتماعی را برآورده کند، فرایندتبادل شکل می گیرد. در زمینه ایمنی، وقتی سرپرستان و مدیران علاقه خود را به ایمنی بوسیله ارزش نهادن بر پیشنهادات برای بهبود ایمنی به کارکنان منتقل کنند، کارکنان به این باور می رسند که سازمان جهت گیری مثبتی به سوی ایمنی دارد که در نتیجه احتمال برانگیخته شدن یا تبادل نظر کارکنان در رابطه با مسائل ایمنی و مشارکت دردیگر فعالیت های مرتبط با ایمنی را افزایش می دهد. (Jansen, & Haight, 2010)  بطور معکوس، وقتی تبادلات مرتبط با ایمنی رخ ندهد ناهماهنگ باشد، کارکنان کمتر خواهان تسهیم ایده هایشان با سازمان یا فعال بودن در زمینه ایمنی می باشند. ادراک کارکنان در مورد نگرانی و علاقه مدیریت در مورد بهزیستی شان منجر به پیامدهای مثبتی فراتر از بهبود عملکرد ایمنی می شود. این نوع از تبادل اجتماعی همچنین می تواند بطور مشابهی بر ادراک حمایت سازمانی اثر بگذارد. سازمان ها با تعهدقوی به ایمنی نه تنها از کاهش در رویدادهای مرتبط با ایمنی منتفع می شوند بلکه همچنین نگرش و رفتار مطلوب کارکنان شان نسبت به مسائل ایمنی بهبود می یابد Huntington, Michael, 2011 )). حمایت سازمانی ادراک شده سازه ای از تبادل اجتماعی است ((Hutchison, & Sowa,2011تئوری حمایت سازمانی مطرح می  کند که کارکنان باورهای کلی پیرامون درجه ای که سازمان از نیازها و ارزش های آنها حمایت می کند، ایجاد می کنند که بر مبنای تعامل با نمایندگان سازمانی، نظیر سرپرستان ومدیران صورت می پذیرد.(Rhoades & Eisenberger, 2013) درون جوّ کاریی که ارتباطات مرتبط با ایمنی تشویق و تقویت می شود، به احتمال کمتری علّت یک حادثه به کارکن زیر دست اسناد می شود- حتی اگر در مورد کوتاهی کارکن شواهد واضحی وجود داشته باشد. اقدامات هدفمند در بهبود ادراک از حمایت سازمانی ادراک شده نه تنها منجر به بهبود ارتباطات مرتبط با ایمنی می شود بلکه همچنین ارزیابی واقع بین تری از علل حوادث, را پیشنهاد می کند ) Hofman & Stetzer, 1998 Hofmann & Morgeson ( .

پیشینه پژوهشی موجود از این ادعا که حمایت سازمانی ادراک شده مرتبط با رویدادهای مرتبط با ایمنی است، حمایت می کند. دیز و کبریرا ( ۱۹۹۷ ) در پژوهش شان به این نتیجه رسیدند که ادراک کارکنان از فلسفه شرکت راجع به تولید یا ایمنی، دومین عامل مهم(بعد  ازسیاست سازمان نسبت به ایمنی)در پیش بینی عملکرد ایمنی می باشد .(Cabrera&  Diaz,1997  )بارلینگ وهمکارانش ( ۲۰۰۲ ) مطرح می کنند که وقتی سازمان بواسطه   اقدامات خود باعث افزایش هوشیاری ایمنی، تاکید بر ایمنی و سلامت کارکنان در عوض تولید شود، رویدادهای مرتبط با ایمنی کاهش می یابد (Barling et al.,  ۲۰۱۲) بندامنوین ( ۲۰۱۳ ) به این نتیجه رسید کارکنانی که به حمایت سازمان برای ایمنی وسلامت پی می برند، عملکرد بهتر و حوادث کمتری داشتند (.(Bhanthumnavin, 2003) پژوهش هانگ، پن، کراس و راجرز ( ۲۰۰۴ ) نشان داد که ادراک حمایت از سازمان و سیاستهای ایمنی اش نقش مهمی در پیش بین حوادث شغلی دارند Huang, Chen, Krauss,2004 ) (میرنز و ریدر ( ۲۰۰۸ ) بیان می کند سطوح بالای حمایت در سطح .(& Rogers, 2004 سازمانی و سرپرستی، منعکس کننده نگرانی و علاقه مدیریت به بهزیستی کارکنان، منجر به روابط متقابل می شود و سبب افزایش رفتار شهروندی ایمنی ۸ می شود. به عبارت دیگر، تبادل اجتماعی درون یک سازمان منجر به فواید پیش بینی نشده ای برحسب رفتار ایمن کارکنان می شود که فراتر از متابعت بهنجار می باشد. حمایت سازمان و خصوصاً ادراک حمایت از جانب سرپرست در رابطه با مسائل سلامتی، تاثیری مثبتی بر عملکرد ایمنی مانند یاری رساندن به همکاران و گزارش دهی خطرات دارد (Mearns & Reader, 2008 اگر کارکنان احساس کنند که سازمان به فکر آنها می باشد و تجهیزات ایمنی را برایشان فراهم می کند، تمایل به متابعت با رفتار ایمنی و کم خطر در آنها افزایش می یابد .(Reithel, & Li, 2009)ادواردز و پسی ( ۲۰۱۰ ) به این نتیجه رسیدند که حمایت سازمانی ادراک شده بطور مستقیم و غیر مستقیم بواسطه افزایش بازشناسی سازمانی بر پیامدهای ایمنی مؤثر می باشد (.(Edwards & Peccei,2010) بیرون (۲۰۱۰) از نگاه ارزش های اخلاقی به حمایت سازمانی ادرک شده می نگرد و بیان می کند ارزش اخلاقی ادراک شده سازمانی با انحراف از رویه ها و اصول ایمنی سازمان مرتبط می باشد. سازمانی که حفظ ایمنی و سلامت را یک ارزش اخلاقی می داند، این ارزش را به کارکنانش نیز منتقل می کنند و باعث کاهش احتمال عدول آنها از استانداردهای ایمنی می شوند.

بر این اساس فرضیه ۱ مطرح می شود:

فرضیه ی ۱: حمایت سازمانی ادراک شده برای ایمنی به طور منفی با رویدادهای مرتبط با ایمنی مرتبط است.

 آموزش های ایمنی و ادراک حمایت سازمانی برای ایمنی

پیشنهادات ایمنی به تنهایی نشانه متوسط حمایت سازمانی برای ایمنی می باشد؛ مدیران و سرپرستان همچنین بایستی حمایتشان از ایمنی را بوسیله اقدام کردن روی مشکلات نشان دهند. اگرچه، کارکنان ممکن است بخاطر چالش های اقتدار مدیریتی بی میل به صحبت کردن درباره علایق ایمنی شان باشند، اقدامات مدیریت می تواند کارکنان را قادر به ارزیابی ریسک بیان علایقشان درباره ایمنی کند. همچنین این ادراک حمایت می تواند حس تایید و پیامدهای مثبت شخصی تولید کند.(Nembhard & Edmondson, 2006)آلدنا (۲۰۱۱)بیان می کند سازمان با اولویت دادن به برنامه ها و سیاست هایی که بر ایمنی و سلامتی کارکنان تاکید می ورزند، می تواند ادراک کارکنان را از حمایت سازمان برای ایمنی بالا ببرد (Aldana,  ۲۰۱۱) یکی از مهمترین اقدامات در این زمینه ارائه آموزش های ایمنی است.  آموزش ایمنی فرآیندی است که بوسیله آن، کارکنان دانش را کسب می کنند، در مورد مهارت های جدید یاد می گیرند و یا انگیزش برای انجام کارها به روشی خاص را بدست می آورند.(Ford, 2001)  تسای و تای ( ۲۰۰۳ )  در پژوهش خودشان به این نتیجه  رسیدند

که در مقایسه با کارکنان که بطور اختیاری در کلاس های آموزشی شرکت می کنند کارکنانی که برمبنای اجبار در این کلاس ها شرکت می کنند انگیزه بالاتری برای آموزش دارند. به علاوه، سازمان هایی که کارکنانشان را وادار به شرکت در برنامه آموزشی می کنند این پیام را به آنها منتقل می کنند که چنین آموزشی مهم می باشد. همچنین کارکنان این آموزش را محور تحقق اهداف سازمانی می دانند، در نتیجه انگیزه شان برای یادگیری بهبودمی یابد و حمایت بیشتری از طرف سازمان برای سلامتی شان ادراک می کنند پید ( ۲۰۱۳ ) بیان می کند که ادراک حمایت اجتماعی از طرف سازمان بر انتقال دانش از آموزش های ایمنی تاثیر می گذارند؛ آموزش هایی که با هدف حمایت از سازمان برگزار می شود، موجب با اهمیت شمردن آن نزد کارکنان می شود و در نتیجه آنها بیشتر از آن یاد می گیرند حمایت سازمانی، در جایی که حمایت غیر رسمی از سرپرستان و همکاران وقوع حوادث را کاهش دهد، با کاهش در فراوانی حوادث مرتبط می باشد(Iverson & Erwin,1997)  فراوانی بالاتر حوادث برای کارکنان با ادراک ؛حمایتی پایین تر می تواند جبران شود اگر مدیریت بطور باز و متقاعد کننده علاقه اش را به بهزیستی و ایمنی کارکنان نشان دهد. این حمایت می تواند بوسیله ابزار شغلی درست، برنامه های غنی سازی شغلی، فرصت های آموزش مهارت، بازدید از محیط کار و ابراز آشکار علاقه و نگرانی مدیریت سازمان برای ایمنی تامین شود. (Gyekey & Salminen, 2007)

بر این اساس این فرضیه مطرح می شود:

فرضیه ۲: آموز شهای ایمنی حمایت سازمانی ادراک شده برای ایمنی را بهبود میبخشد.

 

این مقاله ادامه دارد…

نویسنده : مریم قربانی-کارشناسی ارشد روانشناسی  عمومی

Ghorbani.ma@yahoo.com