دسته بندی سازمان بهداشت جهانی  (WHO) در مورد پسماندهای بیمارستانی 

براساس دسته ‌بندی سازمان بهداشت جهانی پسماندهای بیمارستانی شامل پسماندهای عفونی، پاتولوژیک، اجسام تیزوبرنده ، دارویی، سرطان‌زا، شیمیایی، رادیواکتیو، کپسول‌های حاوی گازهای پرفشار و پسماندهای حاوی فلزات سنگین هستند. در این زمینه براساس آمار و ارقام منتشر شده،  بیمارستان‌ها ومراکزدرمانی بیشترین مقدار پسماندهای خطرناک را تولید می‌کنند.

میزان تولید پسماندها، وابسته به عوامل زیادی  همانند درآمد سرانه و استانداردهای بهداشتی کشورهاست بر پایه همین امر، در کشورهای با درآمد متوسط و کم، تولید زباله کمتر از کشورهایی است که درآمد سرانه آنها بالاتر است. در مراکز درمانی که طرح مدیریت تفکیک اجزاء پسماند در آنها اجرا می‌شود، میزان پسماندهای خطرناک تولید ی، نسبت به مراکز درمانی که فاقد مدیریت تفکیک پسماندها هستند، بسیار کمتر است.«شوربختانه به دلیل  نهادینه نشدن فرهنگ تفکیک اجزاء پسماند در مبداء تولید و عدم درک این مسئولیت توسط مدیران مراکز درمانی، میزان تولید پسماندهای بیمارستانی در کشورمان، رقم بسیار بالایی بوده به طوری که در سال‌های اخیر با توجه به رشد فزاینده آن ، ‌شهرهای بزرگ کشور را دچار بحران نموده است.

براساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت در صورت تفکیک مناسب پسماندها، پسماندها شامل ۸۰ درصد پسماندهای عادی مراکز درمانی، ۱۵ درصد پسماندهای پاتولوژیکی و عفونی، یک درصد اجسام تیزوبرنده ، سه درصد پسماندهای شیمیایی و دارویی و کمتر از یک درصد پسماندها مخصوص مواد رادیواکتیو، کپسول‌های گاز، دماسنج‌های جیوه‌ای شکسته و باطری‌های استفاده شده می باشد.

 

کمیت پسماندهای بیمارستانی :

آگاهی از کمیت پسماندهای بیمارستانی برای طراحی سیستم مدیریت پسماندها بسیار حایز اهمیت است و بطور کلی موارد موثر در میزان پسماندهای بیمارستانی عبارتند از:

• وسعت بیمارستان
• استفاده از لوازم یکبار مصرف

درحال حاضر اطلاعات دقیقی از میزان پسماندهای بیمارستانی در ایران وجود ندارد ولی برخی از بررسیها که درچند بیمارستان انجام شده است نشان می دهد که میزان پسماندهای عفونی و پاتولوژیک مجموعا  ۴۵ / تا ۶/ کیلوگرم در هرروز به ازای هرتخت بوده است و این مقدار بستگی به میزان استفاده از وسایل یکبار مصرف در بیمارستان دارد در چند شهر کشور که این مطالعات انجام گرفته است. میزان زباله بیمارستانی آنها در جدول زیر گزارش شده است.

 

در آزمایشگاههای تشخیص طبی نیز بطور متوسط روزانه ۱۵/کیلوگرم زباله به ازای هربیمار تولید می شودکه عمدتا عفونی تلقی می گردد . بطور کلی بر اساس نتایج مطالعات موجود میزان زباله های بیمارستانی در سطح کشور تا حدود ۲۸۵ تن در روز برآورد گردیده که برای هر تخت بالغ بر  ۳-۲ کیلوگرم است

 

جداسازی پسماندها در داخل بیمارستان

ساده ترین روش مشخص کردن و جداسازی پسماندها استفاده از کیسه های پلاستیکی رنگبندی شده است که براساس نوع زباله رنگ کیسه حاوی آن مشخص می شود که برای پسماندهای عفونی و پاتولوژیکی رنگ زرد، برای وسایل نوک تیز و برنده رنگ زرد یا قرمز و برای زباله های دارویی و شیمیایی رنگ قهوه ای و زباله های بی خطر در رنگ سیاه در نظر گرفته می شود

– هنگامی که سه چهارم کانتینر کیسه ای پلاستیکی پر شده باشد باید به محل تخلیه ویا انبار فرستاده شود

– ترجیحا ماده سازنده ظر وف و کیسه ای پلاستیکی نباید از پلاستیک های قابل احتراق و غیرهالوژنه باشد ،کیسه های پلاستیکی نباید با منگنه بسته شود،کیسه های حاوی ابزار پزشکی نوک تیز باید به رنگ زرد و برچسب گذاری شده باشد،جمع آوری زباله ها باید روزانه صورت گرفته و به مراکز انبار منتقل گردد ،هیچ کیسه ای نباید بدون برچسب گذاری منتقل گردد، بلافاصله باید کیسه های جدیدی در محل سطل زباله قرار داده شود.

 

جمع آوری پسماندها درداخل بیمارستان

زباله های بیمارستانی باید روزانه و یا براساس یک تناوب زمانی مناسب جمع آوری شده و به محل ذخیره منتقل شود. هیچ کیسه ای بدون الصاق برچسب مبنی بر محل تولید و نوع زباله نباید برداشت و جمع آوری شود همچنین کیسه ها باید سریعا با کیسه های مشابه جایگزین گردند و کیسه تمیز و آماده در محل تولید باید به کفایت موجود و در دسترس باشد

ذخیره سازی پسماندها در داخل بیمارستان

ایجاد یک محل ذخیره موقت زباله در بیمارستان الزامی است باتوجه به مقدار پسماند جمع آوری شده و دوره زمانی جمع آوری و اندازه ساختمان و اتاقها باید ظروف یا کیسه زباله در ناحیه مشخصی ذخیره گردد . زباله های سیتوتوکسیک باید جدا از سایر زباله های بیمارستانی و در یک محل ایمن و مطمئن ذخیره شوند و زباله های رادیواکتیو نیز باید در ظرو ف دارای پوشش سربی نگهداری شده و جزییات مربوط به آنها روی ظرف برچسب زده شود.

حمل و نقل زباله در داخل بیمارستان

زباله بیمارستانی باید به وسیله ظروف چرخدار، کانتینر، یا چرخهای زباله که برای هیچ کار دیگری استفاده نمی شونددر محدوده بیمارستان جابجا شوند این وسایل باید دارای خصوصیات زیر باشند:

–  به آسانی بارگیری و تخلیه شوند.

–  لبه های تیز و برنده نداشته باشندتا هنگام بارگیری و تخلیه باعث پاره شدن کیسه ها نشوند.

–  به آسانی قابل تمیز کردن بوده و روزانه تمیز و گندزدایی شوند.

 

مجید فراست دانشجوی PH.D مهندسی محیط زیست

زهرا کریمی کارشناس HSE

 

ادامه دارد… .