مدیریت شهری و ایمنی

مدیریت شهری و ایمنی

از جمله مدیریت شهری که مدیریت ایمنی را نیز در بر می‌گیرد می‌توان به مدیریت شهرداری، مدیریت حکومت محلی و مدیریت بحران اشاره کرد. ایمنی به معنای در امان بودن از ریسک غیر قابل کنترل یک خطر ]۲۰[ است که شهرداری ها به موجب بند ۱۴ ماده ۵۵ الحاقی قانون به منظور پاسخ به نیاز شهروندان و تأمین ایمنی آنها، به تشکیل و تقویت واحد آتش‌نشانی و خدمات ایمنی پرداخته اند. و وظیفه این سازمان در وهله اول پیشگیری و سپس مقابله با حوادث است که بی شک بدون تعامل و مشارکت مردم نمی‌تواند به خوبی به وظایف خود عمل کند.

از طرفی دیگر می توان به ماهیت وجودی شوراها و تأکید بر تقویت اجتماع به عنوان یک موجود ]۲۱[ اشاره کرد که یکی از وظایف مهم شورا ها به موجب بند ۵ ماده ۸۱ (اصلاحیه ۹۶) قانون شوراها، برنامه‌ریزی در خصوص مشارکت مردم در تأمین ایمنی شهر و شکل‌گیری نیروهای داوطلب است و می‌تواند نقش تسهیل گری در جلب مشارکت مردم در ایمنی شهروندان داشته باشد. و همچنین موجب کاهش وظایف نهادهای دولتی و پایین آوردن هزینه های حاصله شود. از دیگر وظایف شوراها، بند ۱۹ ماده ۸۱ شوراها، تدوین مقررات خاص برای حسن ترتیب امور و همچنین اتخاذ تدابیر احتیاطی جهت جلوگیری از خطر آتش سوزی و ارائه خدمات ایمنی و آتش نشانی است که نقش موثری در تأمین ایمنی شهر با هدف نیل به جامعه ایمن دارد. در هنگام وقوع بلایا و حوادث، مدیریت بحران در چهار مرحله نسبت به کاهش آسیب پذیری شهرها اقدام می‌کند که کارآمدترین سطح این برنامه ریزی، سطح میانی یا همان شهرسازی، و مفاهیمی همچون ساختار شهر، فرم شهر، کاربری اراضی شهری، تراکم های ساختمانی، خدمات روبنایی و زیربنایی و… است]۲۲[ که مشارکت و همراهی مردم، نقش مهمی در آن دارد.

 

نتایج و پیامدهای مشارکت مردم در تأمین ایمنی

بسیاری از شهروندان، دولت را موظف به خدمتگزاری دانسته و در حل مشکلات شهری برای خود، نقشی قائل نیستند. گسترش فعالیت‌های نهادهای محلی و مشارکت مردم، حس مسئولیت‌پذیری و قبول وظیفه را در شهروندان تقویت می‌کند]۲۳[.

به سه دلیل عمده، مشارکت مردم در فرایند برنامه ریزی اهمیت دارد:

• کسب اطلاعات درباره شرایط محلی و نیازها توسط مردم
• افزایش حس تعلق خاطر شهروندان
• تعیین سرنوشت مردم توسط خود ]۲۴[

بدین ترتیب، هر کجا که جامعه مشارکت نموده است، برنامه‌های پیشگیری و ایمنی به جوامع ایمن منتهی شده است و جامعه  به توسعه اجتماعی دست می یابد. و در آن، ارتباط های متقابل و متعامل، اعتماد و رضایت، قانون‌گرایی، هویت و تعلق شکوفا می شود. به طور کلی مهمترین نتایج و پیامدهای مشارکت شهروندان در تأمین ایمنی به شرح زیر است:

• کاهش بروز حوادث و خطرات سوانح
• کاهش زمان و هزینه طرح های ایمنی
• ارتقاء منابع انسانی در حوزه ایمنی با تربیت آتش نشان داوطلب
• فرهنگ‌سازی در زمینه رعایت ضوابط و مقررات ایمنی در ساختمان سازی

 

جمع‌بندی

با رشد شهرنشینی و افزایش سوانح و حوادث، نیاز به برنامه‌ریزی شهری در کاهش آسیب پذیری شهری، بیشتر احساس می شود. و مسلماً طرح‌ها و برنامه‌های شهری بدون مشارکت مردم به نتیجه مطلوبی نمی‌رسد. مشارکت مردم در سه سطح اطلاع، همکاری و نظارت می‌تواند به دستگاه‌های اجرایی موظف ایمنی کمک کند. در مرحله اطلاع و شناخت شهروندان از ایمنی، به پیشگیری از بروز حوادث تأکید شده است. و همچنین در هنگام بروز حادثه، میزان آگاهی و مشارکت حادثه ‌دیده، نقش موثری در کاهش خسارت جانی و مالی دارد. لذا پیشنهاد می‌شود مدیران و مسئولان شهری با تعیین اهداف و راهبردهای مشخص، نسبت به تدوین دستورالعمل اجرایی و قابل درک برای اطلاع رسانی و آموزش شهروندان و تنظیم طرح جامع آموزش به منظور ارتقای فرهنگ ایمنی مردم اقدام کنند. و با تهیه ی فیلم های آموزشی، انیمیشن، تیزر های تبلیغاتی، برگزاری کارگاه ها، همایش ها و کلاس های آموزشی و همچنین بهره گیری از نیروهای داوطلب ایمنی و امدادی، انجمن‌ها و شورایاری محلی و غیره در راستای ارتقای سطح ایمنی شهروندان گام بردارند.

 

کیوان طاهرخانی^۱، پدرام طاهرخانی^۲

^۱ دانشجوی کارشناسی حفاظت و پیشگیری از حریق و حوادث، مرکز آموزش علمی – کاربردی شهرداری قزوین، keyvantaherkhani7373@gmail.com

^۲ کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، p.taherkhani70@gmail.com

منابع

[۱] Baldock John, Manning Nick, Miller Stewart, Vickerstaff Sarah, “Social Policy”, Oxford University press. US,1999 , 484

]۲[   گیدنز، آنتونی؛ ”جامعه شناسی“، ترجمه حسین چاوشیان، ویراست چهارم، ۱۳۸۶، ۱۰۱۳

]۳[   احمدی، امیرعلی؛”مدیریت شهری و -خانواده“، به اهتمام سید محمد هادی ایازی، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، ۱۳۹۲، ۴۸

]۴[   قاسملو، فرشید: ”پیدایش و توسعه آتش نشانی در جهان“، چاپ دوم، ۱۳۸۲، ۴۳

]۵[   شیمی، علی اصغر؛ ”تکنولوژی حریق“، دانشگاه ملی ایران، ۱۳۵۴، ۱۳

]۶[   طوسی،محمد علی؛ ” مشارکت مرکز آموزش مدیریت دولتی“، ۱۳۷۰، ۵۴

]۷ [ صالحی فرد، محمد و کاشکی، مهناز و موسوی، فریبا؛” نقش مشارکت‌های شهروندی در ایمنی بخشی به ساختمانها و بافتهای تاریخی و فرهنگی“، مجله فرهنگ ایمنی، سال پنجم، شماره ٢٠، ١٣٩١، ۲۹

]۸[   کان یرس، داین؛” رهنمودهایی در زمینه تحلیل های اجتماعی (برای برنامه ریزی توسعه نواحی روستایی) “، ترجمه هوشنگ ایروانی و علیرضا دربان آراسته،۱۳۸۴، ۵۹

]۹[   سعیدی و تاج الدین، برنامه ریزی اجتماعی، چاپ سوم، ۱۳۹۲، ۱۸۰

]۱۰[           رفیعی فر، شهرام و موذن جامی، محمدهادی؛”راهنمای جامعه ایمن، اصول و مبانی“، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، چاپ اول، ۱۳۸۸، ۸۸

]۱۱[           رفیعی فر، شهرام و موذن جامی، محمدهادی؛”راهنمای جامعه ایمن، اصول و مبانی“، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، چاپ اول، ۱۳۸۸، ۲۹

 [۱۲] UNDP, “Egypt Human Development Report 2003” (Chapter Four-Participation in Local Development and it’s Mechanisms), UNDP, 2004, 46

]۱۳[           قاسملو، فرشید: ”پیدایش و توسعه آتش نشانی در جهان“، چاپ دوم، ۱۳۸۲، ۵۷

]۱۴[           قاسملو، فرشید: ”پیدایش و توسعه آتش نشانی در جهان“، چاپ دوم، ۱۳۸۲، ۸۱

]۱۵[           روزنامه همشهری،٢ بهمن ١٣٧٢

]۱۶[           احمدی، امیرعلی؛”مدیریت شهری و -خانواده“، به اهتمام سید محمد هادی ایازی، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، ۱۳۹۲، ۹

]۱۷[           شیعه، اسماعیل؛ ”با شهر و منطقه در ایران“،چاپ هشتم، ١٣٩٢، ۵۳

]۱۸[           هادون ۱۹۸۰،

]۱۹[           عبدالهی،مجید؛ ”مدیریت بحران در نواحی شهری“، چاپ دوم، ١٣٨٢، ۷۱

]۲۰[           صالحی فرد، محمد و کاشکی، مهناز و موسوی، فریبا؛” نقش مشارکت‌های شهروندی در ایمنی بخشی به ساختمانها و بافتهای تاریخی و فرهنگی“، مجله فرهنگ ایمنی، سال پنجم، شماره ٢٠، ١٣٩١، ۳۱

]۲۱[           سعیدی و تاج الدین، برنامه ریزی اجتماعی، چاپ سوم، ۱۳۹۲، ۱۷۴

]۲۲[           عبدالهی، مجید؛ ”مدیریت بحران در نواحی شهری“، چاپ دوم، ١٣٨٢، ۱۱۱

]۲۳[           قلیچ، مرتضی و عماری، حسن؛ ”درآمدی بر فضای بی دفاع شهری“، اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، ١٣٩٢، ۱۲۲

]۲۴[           سعیدی و تاج الدین، برنامه ریزی اجتماعی، چاپ سوم، ۱۳۹۲، ۱۶۲