موثرترین راه پیشگیری از حریق درانبارها

سیستم اسپرینکلر یا افشانگر موثرترین و اقتصادی­ترین شیوه مهار و اطفای حریق درانبارها می­باشد که در ۹۸ درصد موارد مانع از وقوع و انتشار آتش‌سوزی می­گردد.

انبار ، ایمنی ، اسپرینکلر

 مقدمه :

درحالی که همه از ایمنی به عنوان یکی از اصول بسیار مهم یاد می کنیم ولی پروژه‌های ایمن سازی به ندرت جایی درخور و مناسب در فهرست اولویتهای یک انبار به خود اختصاص می دهد. هنگامی که  مالکین انبارها به ایمنی در مقابل آتش سوزی می اندیشند، معمولا تصمیم به پیروی از نشانه های مقابله با آتش و تنظیمات و کنترل آن به روشهای معمول می‌گیرند. زمانی که این روشها را به درستی به کار گیریم و استفاده از آنها به طور قانونی اجباری شود ضریب ایمنی در مقابل آتش سوزی در انبار به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد.

سیستم اسپرینکلر یا افشانگر موثرترین و اقتصادی­ترین شیوه مهار و اطفای حریق می­باشد که در ۹۸ درصد موارد مانع از وقوع و انتشار آتش‌سوزی می­گردد. مطابق با استانداردهای بین­المللی، بویژه استاندارد NFPA-13 که از مطرح­ترین و سخت‌گیرانه‌ترین استانداردهای جهان در این زمینه می‌باشد، به طور متداول از دو روش برای محافظت اتوماتیک انبار که دارای ردیف­های متعدد قفسه[۱]  می‌باشد، استفاده می­گردد:

۱-    استفاده از سیستم افشانگر در چند لایه و قراردادن افشانگرها در داخل برخی از طبقات قفسه‌ها (اصطلاحاً به این‌گونه از افشانگرها که در داخل قفسه­ها قرار داده می­شود، افشانگرهای داخل‌قفسه [۲]   گفته می­شود.)

۲-    استفاده از افشانگرهای زود اطفاءکننده واکنش سریع [۳] در مواردی که فضای کافی برای انتقال حرارت و دود از میان طبقه‌ها به بالا وجود داشته باشد.

با درنظرگرفتن دو مورد فوق‌الذکر بدیهی است که انتخاب هر یک از آنها وابسته به درنظرگرفتن شرایط مختلفی است که به بررسی برخی از این موارد پرداخته می­شود.

 

تاریخچه افشانگرهای ESFR

 

افشانگرهای زود اطفاءکننده‌های واکنش سریع به‌درستی بعنوان بهترین سرمایه­گذاری‌ و راهکار در اطفاء­ حریق انبارهای کالا مطرح گردیده است. استفاده از این نوع از افشانگرها به سال ۱۹۸۰ میلادی برمی­گردد که از آن زمان به بعد، این نوع از افشانگرها بعنوان یکی از روش‌های جایگزین افشانگرهای با چیدمان قفسه­ای توسعه یافتند. این سیستم‌ها با هدف اطفاء کامل حریق درحالی ارائه گردیدند که افشانگرهای متعارف تنها قادر به محدودنمودن و جلوگیری از گسترش حریق بودند. به همین دلیل برای خاموش­سازی کامل حتماً نیاز به حضور مأموران آتش­نشانی می­بود.

اما این افشانگرها چگونه کار می­کنند؟ افشانگرهای زود اطفاءکننده‌های واکنش سریع[۴]  آب را ۲ تا ۳ برابر آب را بیشتر از افشانگرهای متعارف پاشش می­کنند و قطره­های پاشیده‌شده توسط این افشانگرها، بزرگ‌تر می­باشند. درنتیجه، این قطره­ها با مومنتوم بیشتر نسبت به قطره­های افشانگرهای متعارف، درصد بیشتری از آب را روی آتش ریخته و باعث خاموش‌شدن آتش می­گردند.

 

مزایا

 

بدیهی است، درصورت مساعدبودن شرایط، استفاده از افشانگرهای زود اطفاءکننده‌های واکنش سریع دارای مزایای قابل توجهی می­باشد که بعضی از این موارد، عبارتند از:

• زمان نصب کمتر
• کاهش پیچیدگی لوله‌کشی (بدون نیاز به لوله‌کشی به داخل قفسه‌ها)
• افزایش انعطاف‌پذیری کارکردن با قفسه‌ها، بدون نگران‌بودن از آسیب‌رسانی احتمالی به افشانگرها
• شناسایی سریع حریق و جلوگیری از گسترش آن
• قابل‌استفاده برای محافظت از انبار کالاهای بسته‌بندی‌شده و غیربسته‌بندی‌شده[۵]
• قابل‌کاربرد برای محافظت از انبار تایرهای لاستیکی، رول کاغذ، مایعات اشتعال‌پذیر و قطعات اتومبیل
• طراحی‌شده برای محافظت از انبار کالاهای تا ارتفاع ۲/۱۲ متر و حداکثر ارتفاع سقف ۷/۱۳ متر
• دارابودن ضریب تخلیه بالا. (در مقایسه با دیگر افشانگرها، نیاز به اختلاف فشار کمتری دارد.)
• کاهش یا حذف نیاز به استفاده از پمپ آتش‌نشانی

 

کاربردها

همانطور که ذکر شد، افشانگرهای زود اطفاءکننده واکنش سریع برای محافظت از کالاهای انبارشده تا حداکثر ارتفاع ۲/۱۲ متر و حداکثر ارتفاع کف تا سقف ۷/۱۳ متر کاربرد دارد. همچنین جهت محافظت از انبارهای با ارتفاع بیشتر، طرح­های حفاظتی شامل ترکیبی از افشانگرهای با چیدمان قفسه­ای و افشانگرها ی زود اطفاءکننده واکنش سریع با هم و یا افشانگرهای با چیدمان داخل قفسه به‌تنهایی مناسب می­باشد. ESFR جهت محافظت از دامنه وسیعی از کالاها طراحی می‌شود. این سیستم قابلیت انعطاف‌پذیری بیشتری در انبارها، در مقایسه با روش استفاده از افشانگرهای متعارف ایجاد می‌کند که مطابق با استاندارد، تنها مجاز به استفاده جهت محافظت از کالاهایی که هنگام نصب سیستم در انبار ذخیره شده بودند، می­باشد و درصورت تغییر کالاهای ذخیره شده در انبار، افشانگرهای مورد استفاده، ممکن است مطابق با ضوابط استاندارد جایگزین شود. در مواردی‌که موقعیت انبارها ایجاب کند که از افشانگرهای متعارف که شامل افشانگرهای داخل‌قفسه نیز می­باشد، برای محافظت ساختمان استفاده شود، مالکین ساختمان ترجیح می‌دهند که از سیستم ESFR استفاده نماید. زیرا بدلیل این که این سیستم نیاز به استفاده از افشانگرهای داخل‌قفسه را مرتفع می­کند، نگرانی خاصی در مورد خراب‌شدن افشانگرها در اثر برخورد وجود ندارد. به‌علاوه، درصورت تغییر کالاهای ذخیره‌شده در انبار، به‌دلیل انعطاف‌پذیری این نوع افشانگرها از نظر قابلیت محافظت از دامنه وسیعی از کالاها، عموماً نیازی به تغییر سیستم نمی­باشد.

 

محدودیت­های سیستم ESFR

 

با وجود قابلیت برتر سیستم­های ESFR در مهار آتش (درمقایسه با افشانگرهای متعارف که تنها حریق را قبل از رسیدن نیروهای آتش‌نشانی کنترل می­کنند)، این نوع از سیستم­ها دارای محدودیت­های ذیل می­باشد:

–   درصورت استفاده از قفسه­های یکپارچه[۶] استفاده از این نوع از افشانگرها مجاز نیست.

–   بین سر افشانگر و حداکثر ارتفاع کالاهای انبارشده، حداقل ۳۶ اینچ فاصله می­بایست رعایت گردد.

–   استفاده در اماکن ذخیره مایعات قابل‌اشتعال عموماً مجاز نیست.

–   ضوابط مربوط به فاصله این نوع از افشانگرها از موانعی مانند: سازه­های سقف، کانال­ها، تجهیزات روشنایی و … بسیار سخت‌گیرانه است که در هنگام طراحی و نصب، می­بایست مورد توجه قرار بگیرد.

 

نتیجه‌گیری: 

 

سیستم­های ESFR بسیاری از چالش­های محافظت از انبارها را حل می­کنند و استفاده از آنها، باتوجه به مزایای چشمگیرشان ازجمله: کاهش پیچیدگی سیستم و افزایش انعطاف‌پذیری و نیز کاهش هزینه­ها، همواره مورد گسترش بوده است. با این حال حصول اطمینان از انتخاب نوع درست سیستم ESFR مستلزم آگاهی کامل از نوع کالاهای انبارشده و روش نگهداری این‌گونه کالاها و همچنین توجه به مفاد استانداردهای ارائه‌شده در این زمینه بوده و عدم توجه به این موارد، ممکن است منجر به عدم کارایی این سیستم گردد.

منابع :

-National Fire Protection Association(NFPA13)

-Ashrae Handbook

Rack[۱]

[۲] In- rack

[۳] ESFR Sprinklers

[۴] ESFR Sprinklers

[۵] capsulated and non-capsulated

[۶] solid shelving