نردبان آتش نشانی

مقدمه :

نردبان های دستی یا نردبان هایی که توسط خود آتش نشانان به محل حریق و حادثه حمل می گردند از تجهیزات مهم تیم های آتش نشانی هستند. لذا آگاهی داشتن از ساختار و نحوه استفاده از آنها بسیار حائز اهمیت است. در اکثر سازمان ها و تیم های آتش نشانی ایران از نردبان های سقفی و قلاب دار استفاده نمی شود و بیشتر از نردبان های کشویی که از یک قسمت نردبان اصلی و یک قسمت دیگر بصورت کشویی اضافه شده ، استفاده می گردد.

قسمت های کشویی معمولاً با استفاده از کشیدن طناب حرکت نموده و در امتداد نردبان اصلی و بسمت بالا باز می شوند. نکته مهم و اصلی در مورد نردبان ها این است که آتش نشانان بتوانند در وضعیت های مختلف، به نحو مطلوب، با سرعت و ایمنی از آنها استفاده نمایند.  بطور مثال، بتوانند در کوچه های باریک و یا روی دیوارها و یا زیر طاق ها و . . .  از آنها استفاده نمایند ،زیرا در این اماکن بکارگیری نردبان های گردان یا بالابرهای هیدرولیکی امکان پذیر نمی باشد. آتش نشانان باید بتوانند اینگونه نردبانها یا نردبان های کوچکتر را در بسیاری از موارد از قبیل ، پل زدن بین دو قسمت در داخل و یا خارج ساختمان و یا جایگزین نمودن پله های از بین رفته و یا جهت پایین رفتن به زیرزمین ها و یا بعنوان برانکارد بکار ببرند.

 

   فصل ۱ـ شناخت نردبان های دستی و کاربرد آنها

۱-۱- انواع نردبان ها:

۱-۱-۱ـ نردبان های کشویی

الف ـ نردبان های کشویی کوتاه

این نردبان ها دارای دو یا سه تکه کشویی متحرک است که بیشتر از جنس آلیاژی از آلومینیوم ساخته شده اند. وقتی که این نردبان ها کاملاً باز می شوند، طولی بین ۵/۵ تا ۷/۶ متر دارند و وزن آنها بیشتر از ۶/۲۴ کیلوگرم نیست . فاصله پله های آنها بین ۲۸۰ تا ۳۰۵ میلمیتر است.

نردبانها طوری طراحی و ساخته می شوند که بتوانند در شرایط و حالات مختلف ‌استحکام لازم را داشته باشد  بطور مثال بیش از حد خم نشوند.

 

ب ـ نردبان های کشویی ۹ متری

مدت زمان زیادی است که آتش نشانان این نوع نردبان ها رابکار می برند.

نکات کلی در مورد اینگونه نردبان ها به قرار زیر است:

ـ وقتی که روی دیوار قرار می گیرند، با رفتن فرد بر روی آنها خم نشده و لمبر ندهد.

ـ عرض قسمت کشویی واقع در داخل قسمت اصلی نردبان کمتر از ۳۰۰ میلی متر نیست.

ـ قسمت کشویی نردبان بوسیله نفر از طریق کشیدن طنابی که بر روی آنها حرکت می کند براحتی باز  شود.

ـ قطعات ایمنی از قبیل پین ایمنی و کفشک های نگهدارنده بر روی نردبان اصلی وجود دارد.

ـ وزن آنها از ۵۶ کیلوگرم کمتر است .

 

 

در نردبان های فلزی، بطور معمول قسمتهای مختلف آنها توسط پرچ به یکدیگر متصل شده اند که فلز بکاررفته نیز آلیاژی از آلومینیوم است. سطوح پله های آن شیاردار بوده، تا از سُر خوردن افراد جلوگیری شود. قسمت کشویی آنها بر روی غلطک‌هایی در داخل ریل‌ها حرکت می کند که پین های فشاری یا کفشک ها بطور خودکار قسمت متحرک را قفل و ثابت نماید. طنابی جهت کشیدن و باز کردن قسمت کشویی نردبان بکار رفته است که مقاوم در مقابل پوسیدگی است و قطر آن۱۶ میلی متر می باشد.

بالای نردبان در قسمت سر نردبان چرخهایی وجود دارد که بتوان براحتی آن را بر روی دیوار حرکت داد.

 

ج ـ نردبان های ۵/۱۰ متری

این نردبان ها نیر مشخصات نردبان قبلی را دارد. وزن آنها نباید از ۵/۶۳ کیلوگرم بیشتر باشد.

 

د ـ نردبان ۵/۱۳ متری

این نوع نردبان در سازمان های آتش نشانی ایران کاربرد ندارد.

تفاوت اصلی آن با نردبان های مذکور آن است که آنها یک قسمت اصلی و دو قسمت کشویی دارند . عرض باریکترین قسمت آن از ۳۰۵ میلیمتر کمتر نمی باشد و دارای پین‌های چرخان است که بر روی قسمت اصلی نردبان نصب شده اند.

 

 

این نوع نردبان ها دارای پایه های قابل تنظیم و پایه های جانبی هستند که بر روی زمین قرار می گیرند.

 

۱-۱-۲- نردبان های سقفی

این نوع نردبان سبک و قوی می باشد و براحتی توسط یک نفر جابجا می شود. قلابی که در قسمت بالای آن تعبیه شده است به هنگام بکارگیری بر روی ستونهای اصلی تکیه داده می‌شوند .  ستون آنها بصورت یک تکه و طول آن کمتر از ۵/۴ متر نمی باشد. در صورتی که طول ستون از ۴/۵ متر بیشتر باشد دو تکه ساخته می شوند. وزن آنها برای ستون های یک تکه حداکثر ۱۶ کیلوگرم و برای ستون های دو تکه ۱۸ کیلوگرم می باشد.

 

 

۱-۱-۳- نردبان های قلاب دار

کار این نوع نردبان ها با نردبانهای دیگر کاملاً متفاوت است . قلابهای این نوع نردبان در جایی مثل جلوی پنجره قرار گرفته و نردبان بطور معلق در هوا می ماند بطوری که نفر بتواند بدون کمک دیگران از آن بالا و پایین برود.

وزن آنها بیشتر از ۲/۱۳ کیلوگرم نبوده و طول آنها ۱/۴ متر است.

 

۱-۲- قطعات ثابت و متحرک

قطعات ثابت :

آن قسمتهایی می باشند که بدون حرکت بوده و قطعات متحرک روی آنها بازی می کنند. مثلاً میخها یا پرچ های ستون اصلی یا ستون اولی که ستون دوم یا کشویی بوسیله طناب روی آن حرکت می کند و قرقره پله ها که بر روی ستون نصب شده است.

قسمتهای متحرک نردبان:

همان ستون دومی یا قطعه کوچکتر نردبان می باشد که روی ستون اصلی بالا و پایین می رود و همچنین کفشکها که در جای خود بالا و پایین می روند و باعث قفل شدن نردبان می شوند.

 

۱-۳- ایمنی نردبان

نردبان های کشویی باید دارای نکات ایمنی بشرح ذیل  باشند:

الف ـ استحکام نردبان ـ یعنی اینکه ستون ها و پله ها دارای استحکام زیادی در برابر وزن در شرایط مختف دارا باشند و در برابر ضربه نیز مقاوم باشند و همچنین این شرایط رادر مدت های طولانی حفظ نمایند.

مقدار مقاومت و ایستایی نردبان در قسمت بعدی که مربوط به سرویس و نگهداری آنها می باشد توضیح داده خواهد شد.

ب ـ مورد ایمنی رعایت شده در این نردبانها، شیار دار بودن سطوح پله های آنها می باشند، تا بدین ترتیب از سر خوردن افراد به هنگام بالا یا پایین رفتن جلوگیری شود.

ج ـ وجود قطعاتی از قبیل پین ایمنی و کفشک های قفل شونده بر روی نردبان از نکات اصلی می باشد. بدین ترتیب کفشک ها طوری عمل می کنند که پس از باز شدن کشویی روی نردبان اصلی ، آن را قفل نموده و کشویی به جای اولیه خود بر نمی گردد.

د ـ استفاده از طناب جهت کشیدن و باز کردن قسمت کشویی نردبان نیز می تواند بعنوان یک نکته ایمنی در نظر گرفته شود، زیرا با استفاده از طناب، باز کردن کشویی روی نردبان راحت تر و ایمن تر است. ثانیاً وقتی که نردبان به حد کافی باز شد، با بستن و محکم کردن آن روی ستون نردبان ، می توان آن را بعنوان یک ضامن محسوب نمود.

 

نکات ایمنی درهنگام استفاده از نردبان :

موارد ذکر شده به منظور تأمین حداکثر ایمنی در هنگام عملیات بانردبان باید رعایت گردد.

۱ـ تمام پرسنل حتماً از کلاه ایمنی استفاده کنند.

۲ـ به هنگام استقرار نردبان تا حدی که شرایط اجازه می دهد آن را در سمت راست پنجره یاهر ورودی دیگر و  حتی الامکان سه پله بالاتر از لبه پنجره یاورودی مستقر نمایید.

۳ـ وقتی نردبان به اندازه کافی باز و در محل مستقر گردید ، گیره‌های آن را بطور مناسب با پله های هم ردیف درگیر کنید وقبل از اینکه هر اقدامی جهت بالا رفتن یا پایین آمدن از آن صورت گیرد، پاشنه نردبان را بطور صحیح با پا نگه داشته و کنترل نمایید.

۴ـ هنگام بالا رفتن یا پایین آمدن از نردبان گودی کف پا روی پله قرار گیرد و دستها باید حالتی تقریباً مستقیم داشته باشد بطوری که بدن از نردبان دور نگه داشته شود و دستها پله نردبان رابطور کامل بگیرند، بصورتی که انگشت شست در زیر پله قرار داده شود.

در این حالت همیشه سر بصورت مستقیم قرار می گیرد اما هم زمان توجهاتی به بالا و پایین بدون حرکت سر داشته باشید.

ستونهای نردبان را فقط هنگامی که نردبان به حالت پل در یک زاویه کوتاه مستقر شده باشد و یا وقتی که عملیات نجات حمل مصدوم انجام می گیرد می باید بجای پله ها با دست گرفته شود. در هر صورت به هنگام پایین آمدن از نردبان، نفر نگهدارنده باید همزمان با قرار گرفتن پای نفر روی پله ها، شمارش معکوس را در پله های انتهایی نردبان اعلام و او را متوجه نماید.

۵ـ به هنگام حرکت و بالا رفتن از روی نردبان به سوی پنجره ، قبل از اینکه پای بیرونی خود را از روی نردبان بردارید، می باید به اندازه هم سطح کف پنجره و یا یک پله بالاتر از آن بالا آمده باشید؛ بدین ترتیب از پای چپ برای ورود به سمت چپ و از پای راست برای ورود به سمت راست استفاده کنید. در ضمن قبل از فرود و پیاده شدن از روی نردبان با یکی از پاهای خود با زدن ضربه به کف محل ورود، آن را آزمایش نموده، تا در هنگام ورود در اثر فشار و وزن بدن دچار سقوط نشوید.

۶ـ هنگام خارج شدن از پنجره و رفتن روی نردبان مستقر شده در سمت راست پنجره ، را گرفته و یکی از پله های در دسترس را از پشت بطوریکه و زیر پله با کف دست چپ گرفته شود، سپس پای راست خود را روی پله ای بالاتر از آستانه پنجره قرار دهید و بطور همزمان با دست راست نیز قسمت روی پله دیگری را بگیرید، تا اینکه دست چپ را حرکت داده و پله مناسب و در دسترس را بگیرد. در هیچ لحظه‌ای نباید هر دو دست با هم از نردبان جدا شوند .

۷ـ هنگام حرکت کردن از یک نردبان به نردبان دیگری، چه در حالت بالا رفتن و یا پایین آمدن ، همیشه ابتدا باید پای نزدیکتر را روی نردبان قرار داده، سپس دست نزدیکتر به آن و بدنبال آن دست دیگر و بعد پای دیگر روی نردبان قرار می گیرد.

۸ـ ممکن است که همیشه امکان ایستادن روی آستانه پنجره (جهت حمل کردن نفر مصدوم به پایین) به علت کوتاه بودن ارتفاع خروجی پنجره و یا به دلیل نبودن امکانات و وسایل مناسب مانند پله های دسترسی بمنظور حمل مصدوم به پایین فراهم نباشد، در چنین شرایطی روش حمل مصدوم بر روی شانه بشرح ذیل انجام می گیرد:

جهت پایین آوردن مصدوم، باید آن را در یک حالت عادی روی عرض شانه قرار دهید.

ابتدا با دست یکی از پله های مناسب و در دسترس را از  قسمت زیر گرفته، سپس یکی از پاها روی آستانه پنجره و پای دیگر روی پله نردبان قرار می گیرد بطوری که بدن رو به ستون و نزدیک به آن باشد.

سپس پای بیرونی را روی پله ای مناسب در زیر آستانه پنجره قرار دهید و پله ای مناسب و در دسترس در سطحی بالاتر از آستانه پنجره نیز بطور مداوم با دست بیرونی گرفته می‌شود.

حالت حرکت بدن باید تا حد ممکن به نردبان کاملاً نزدیک باشد. سپس پای بیرونی را روی پله پایین انتقال دهید و در همان لحظه از طریق کشش پای بیرونی به سمت بالا وزن بدن را روی آن منتقل نموده، سپس دست و پای سمت داخل روی نردبان قرار می گیرند.

قبل از اینکه حرکت به پایین آغاز گردد، باید هر دو دست روی یک پله و هر دو پا نیز روی پله ای در پایین تر قرار داشته باشد.

۹ـ هنگام بالا رفتن یا پایین آمدن، بخصوص در حمل به پایین، باید دستها و پاها را بصورتی هماهنگ حرکت دهید، یعنی دست راست، پای راست؛ دست چپ، پای چپ و به همین ترتیب .

۱۰ـ در هنگام پایین آمدن از محلی که نردبانها روی هم قرار گرفته است، براساس نوع نردبان باید هشدارهای «پاتو» یا « پا بیرون» اعلام گردد.

۱۱ـ در حرکت پایین آمدن ، در جایی که پاهای نفر روی پله بالایی کفشک ها برسد، هشدار «کفشک» اعلام شود.

۱۲ـ هنگام کار کردن روی نردبان به لحاظ بکارگیری و استفاده از دو دست، باید همیشه عمل «قفل کردن » پا روی نردبان انجام شود. بخصوص در زمان کارکردن با سرلوله، قبل از اینکه اعلام « باز کردن آب » صادر شود.

۱۳ـ در صورتی که رعایت شرایط و احتیاطهای خاصی مربوط به شرایط آب و هوا، ضروری باشد، لازم است که فرمانده عملیات یا مربی مربوطه آنها را پیش بینی و دستورات مقتضی را صادر نماید.

۱۴ـ قبل از قراردادن پاشنه نردبان روی زمین و بالا آمدن آن بحالت عمودی مطمئن شوید که سمت صحیح نردبان در قسمت بالا و رو قرار گرفته است و سپس پایه های نردبان در محل بطور محکم مستقر می شوند.

۱۵ـ نردبان وقتی در فاصله مناسب قرار می گیرد که فاصله پایه آن از کنار ساختمان در حدود یک ـ چهارم ارتفاع نردبان باز شده باشد.

۱۶ـ قبل از بازکردن نردبان، دقت کنید که پایه های آن بصورت محکم و ثابت استقرار یافته باشند.

۱۷ـ در حالیکه نردبان در حالت باز شدن یا جمع شدن قرار گیرد. (۳ نفره) ، باید با دست نزدیکتر به ساختمان تا حد دسترس بالای نردبان و با دست دیگر تا حد دسترس پایین آن، هر کدام از ستونها نگه داشته شوند.

پای دورتر از ساختمان در جلوی پایه نردبان قرار می گیرد.

هنگامی که نردبان در حالت باز یا جمع شدن است، هرگز نباید پای خود را روی پله ها قرار دهید.

۱۸ـ نردبانهای کشویی را همیشه طوری نگه دارید که انگشتان با قسمتهای باز شونده گیر نکنند و انگشتان باید روی قسمت بیرونی ستونها بدور از قسمت‌های راهنمای سوار شده روی ستون ها قرار گیرند.

۱۹ـ جهت باز کردن نردبان کشویی، طناب آن را باید تقریباً بحالت عمودی بکشید و تا جایی که پله ها اجازه دهند، دستها را به پله ها نزدیک کنید.

۲۰ـ هنگامی که نردبان کشویی را باز می کنید از هر واکنشی در کشش طناب نردبان که باعث کج شدن آن گردد، می باید خودداری گردد؛ ولی همیشه باید نردبان را کمی بطرف ساختمان مایل نمایید و هرگز اجازه ندهید که بطرف خارج از ساختمان متمایل شود.

هرگاه فرمانده مسئول یا مربی تمرین تشخیص دهد که افراد نمی توانند بنحو مطلوبی نردبان را کنترل نمایند، باید فرمان «سر نردبان به تو» را صادر کند؛ بدین ترتیب هر یک از افراد تیم باید تلاش کنند تا سر نردبان را بطرف ساختمان حرکت دهند، تا حدی که در یک حالت پایدار و ثابت قرار گیرد.

۲۱ـ وقتی که می خواهید نردبان کشویی را جمع کنید، طناب کشش آن را از یک دست به دست دیگر خود حرکت و انتقال دهید و نباید اجازه دهید که طناب از میان کف دستهای شما لیز بخورد.

۲۲ـ به هنگام جمع آوری نردبان، کفشک ها را روی پله پایینی یا در صورت مناسبتر بودن روی پله دوم قرار دهید.

۲۳ـ قسمت بالایی نردبان را باید در موارد ضروری ایمن نمود، مثلاً در عملیاتها به هنگامی که بادهای شدید می وزد و یا هنگامی‌که مطمئن هستید که نردبان در محل دیگر مورد احتیاج نیست. در تمرینات یا عملیاتهایی که در محوطه هایی که اطراف آن را ساختمانها فراگرفته و سر نردبان در سطحی بالاتر از سطح بام قرار گرفته است، باید در تعیین و تخمین اثرات باد روی سرنردبان دقت نمایید.

۲۴ـ هنگامی که نگه داشتن نردبان توسط یک نفر انجام می گیرد، او باید پای راست خود را روی پله پایین  قرار داده، پای چپ خود را در عقب محکم نگه داشته  و با دو دست هر دو ستون نردبان را بگیرد و روی آن فشار وارد نماید.

در محلهایی که نگهداشتن نردبان توسط دو نفر انجام می گیرد، هر کدام از آنها باید پای سمت داخلی خود را روی پایین‌ترین پله قرار داده، پای سمت بیرون را در عقب تکیه نموده، یک ستون را بگیرد و روی نردبان فشار بیاورند.